ΠΗΓΗ https://athinakomninou.weebly.com/unit9aegbg-328132-644607-136663-969638-967424-191727-617729.html
Διδακτικές ώρες: 4
Αρχαίο Κείμενο
|
Μετάφραση
|
Κατὰ δὲ τὴν ἐς Ὀλυμπίαν ὁδόν
|
Στην οδό
που οδηγεί στην Ολυμπία |
ἔστιν ὄρος πέτραις ὑψηλαῖς ἀπότομον, Τυπαῖον καλούμενον.
|
υπάρχει ένα
απόκρημνο βουνό με ψη λούς βράχους, που ονομάζεται Τυπαίο. |
Κατὰ τούτου τὰς γυναῖκας Ἠλείοις ἐστὶν ὠθεῖν νόμος,
|
Υπάρχει νό
μος στους Η λείους σ' αυτό να πε τούν τις γυναί κες |
ἤν φωραθῶσιν ἐς τὸν ἀγῶνα ἐλθοῦσαι τὸν Ὀλυμπικὸν
|
αν αποκαλυ
φθούν να έχουν έρθει στο χώρο της Ολυ μπίας |
ἢ καὶ ὅλως ἐν ταῖς ἀπειρημέναις σφίσιν ἡμέραις
|
ή και γενικά
κατά τις απα γορευμένες γι’ αυτές μέ ρες. |
διαβᾶσαι τὸν Ἀλφειόν.
|
να έχουν πε
ράσει τον Αλ φειό. |
Οὐ μὴν οὐδὲ ἁλῶναι λέγουσιν οὐδεμίαν,
|
Ούτε και λέ
νε ότι πιάστη κε καμιά |
ὅτι μὴ Καλλιπάτειραν μόνην,
|
παρά μόνο
η Καλλιπά τειρα, |
ἥ ὑπὸ τινων καὶ Φερενίκη καλεῖται.
|
η οποία από
μερικούς ονο μάζεται και Φερενίκη. |
Αὕτη προαποθανόντος αὐτῇ τοῦ ἀνδρός,
|
Αυτή, επειδή
είχε πεθάνει νωρίτερα ο σύζυγός της, |
ἐξεικάσασα αὑτὴν τὰ πάντα ἀνδρὶ γυμναστῇ,
|
αφού μεταμ
φιέστηκε εντε λώς σε ά ντρα γυμνα στή |
ἤγαγεν ἐς Ὀλυμπίαν τὸν υἱὸν μαχούμενον·
|
έφερε στην
Ολυμπία το γιο της για να αγωνι στεί· |
νικῶντος δὲ τοῦ Πεισιρόδου,
|
μόλις, λοι
πόν, νίκησε ο Πεισιρό δης, |
τὸ ἔρυμα ἐν ᾧ τοὺς γυμναστὰς ἔχουσιν ἀπειλημμένους,
|
το φράκτη με
τον οποίο έχουν τους γυμναστές περιορ ισμένους |
τοῦτο ὑπερπηδῶσα ἡ Καλλιπάτειρα ἐγυμνώθη.
|
καθώς τον
πηδούσε η Καλλιπάτειρα έμεινε γυμνή. |
Φωραθείσης δὲ ὅτι εἴη γυνή,
|
Αν και αποκα
λύφθηκε ότι ήταν γυναί κα, |
ταύτην ἀφιᾶσιν ἀζήμιον
|
την άφησαν
ατιμώρητη, |
καὶ τῷ πατρί καὶ ἀδελφοῖς αὐτῆς καὶ τῷ παιδί αἰδῶ νέμοντες
|
και στον πατέ
ρα της και στα αδέλφια της και στο γιο της απο δίδοντας σε βασμό |
–ὑπῆρχον δὴ ἅπασιν αὐτοῖς Ὀλυμπικαὶ νῖκαι-
|
-γιατί είχαν
νικήσει όλοι στους Ολυ μπιακούς Αγώνες- |
ἐποίησαν δὲ νόμον ἐς τὸ ἔπειτα ἐπὶ τοῖς γυμναστικοῖς
|
θεσμοθέτη
σαν όμως νόμο για τους γυμνα στές στο εξής |
γυμνοὺς σφᾶς ἐς τὸν ἀγῶνα ἐσέρχεσθαι.
|
να μπαίνουν
γυμνοί στους αγώνες. |
Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου (σελ.
70)
1. Ποιος νόμος ίσχυε στους Ηλείους για όποια έγγαμη γυναίκα διέβαινε
τον Αλφειό κατά τον χρόνο τέλεσης των Ολυμπιακών Αγώνων;
Σύμφωνα με τον Παυσανία, στους Ηλείους υπήρχε νόμος σύμφωνα με τον οποίο, αν
κάποια γυναίκα έμπαινε στον χώρο ης Ολυμπίας ή γενικότερα, περνούσε τον Αλ
φειό ποταμό κατά τις απαγορευμένες μέρες της τέλεσης των Ολυμπιακών Αγώνων, θα
έπρεπε να την πετάξουν από το όρος Τυπαίο. Με τον νόμο αυτό οι Ηλείοι σκόπευ
αν να αποτρέψουν τις γυναίκες από την συμμετοχή τους στους Ολυμπιακούς αγώνες ως
θεατές.
2. Ποιος νόμος ψηφίστηκε από τους ελλανοδίκες μετά από όσα συνέβη
σαν με την Καλλιπάτειρα; Η Καλλιπάτειρα ήταν η μόνη γυναίκα που, αψηφώ
ντας τον νόμο που απαγόρευε στις γυναίκες να πάνε στους Ολυμπιακούς Αγώνες, πήγε
να παρακολουθήσει τον αγώνα του γιού της, μεταμφιεσμένη σε άντρα γυμναστή. Μό
λις, όμως, νίκησε ο Πεισιρόδης, πήδηξε το φράκτη με τον οποίο έχουν τους γυμναστές
περιορισμένους, και έμεινε γυμνή. Ωστόσο, αν και αποκαλύφθηκε ότι ήταν γυναίκα, την
άφησαν ατιμώρητη, αποδίδοντας σεβασμό στον πατέρα της και στα αδέλφια της και
στο γιο της, γιατί είχαν νικήσει όλοι στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Έθεσαν όμως νόμο για
τους γυμναστές στο εξής να μπαίνουν γυμνοί στους αγώνες.
3. Έχετε υπόψη σας σύγχρονες μορφές κοινωνικών ή άλλων διακρί
σεων εις βάρος των γυναικών στη χώρα μας ή στον υπόλοιπο κό
σμο; Ποιοι παράγοντες θεωρείτε ότι συμβάλλουν στην ύπαρξη και στη
διατήρησή τους;Αν και η θέση της γυναίκας στη σύγχρονη δυτική κοινωνία έχει
βελτιωθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό σε σχέση με την εποχή της Καλλιπάτειρας, υπάρχουν
ακόμη κατάλοιπα της πατριαρχικής καταπίεσης που οδηγούν σε διακρίσεις εις βάρος
του γυναικείου φύλου. Έτσι, σε πολλές αγροτικές κοινωνίες ακόμη και του δυτικού
ανεπτυγμένου κόσμου, οι γυναίκες δεν έχουν της ελευθερίες που απολαμβάνουν οι
άντρες. Θεωρούνται λιγότερο ικανές να παίρνουν αποφάσεις για τον εαυτό τους και
ο κοινωνικός περίγυρος περιορίζει τον ρόλο τους σε αυτό της νοικοκυράς και μητέ
ρας. Επίσης οι γυναίκες αποκλείονται από αρκετές στρατιωτικές σχολές και φυσικά
από ιερατικές θέσεις. Βέβαια, στις ανατολικές χώρες η κατάσταση είναι ίσως αρκετές φο
ρές χειρότερη απ’ ότι βλέπουμε να είναι στην αρχαία Ελλάδα.
Οι παράγοντες που κατά κύριο λόγο οδηγούν στις διακρίσεις αυτές είναι κυρίως κοι
νωνικοί. Η πατριαρχική δομή της κοινωνίας που θέλει τον άντρα αρχηγό του σπιτιού και
τη γυναίκα υπάκουη βοηθό του έχει ριζώσει στις αντιλήψεις των περισσότερων ανθρώ
πων για τους ρόλους των δύο φύλων. Οι θρησκευτικές διδαχές κατά κανόνα νομιμοπο
ιούν τις διακρίσεις αυτές δίνοντάς του και ένα ηθικό περίβλημα. Έτσι, η ανισότητα ανάμε
σα στα φύλα διαιωνίζεται μέχρι τις μέρες μας.
τον Αλφειό κατά τον χρόνο τέλεσης των Ολυμπιακών Αγώνων;
Σύμφωνα με τον Παυσανία, στους Ηλείους υπήρχε νόμος σύμφωνα με τον οποίο, αν
κάποια γυναίκα έμπαινε στον χώρο ης Ολυμπίας ή γενικότερα, περνούσε τον Αλ
φειό ποταμό κατά τις απαγορευμένες μέρες της τέλεσης των Ολυμπιακών Αγώνων, θα
έπρεπε να την πετάξουν από το όρος Τυπαίο. Με τον νόμο αυτό οι Ηλείοι σκόπευ
αν να αποτρέψουν τις γυναίκες από την συμμετοχή τους στους Ολυμπιακούς αγώνες ως
θεατές.
2. Ποιος νόμος ψηφίστηκε από τους ελλανοδίκες μετά από όσα συνέβη
σαν με την Καλλιπάτειρα; Η Καλλιπάτειρα ήταν η μόνη γυναίκα που, αψηφώ
ντας τον νόμο που απαγόρευε στις γυναίκες να πάνε στους Ολυμπιακούς Αγώνες, πήγε
να παρακολουθήσει τον αγώνα του γιού της, μεταμφιεσμένη σε άντρα γυμναστή. Μό
λις, όμως, νίκησε ο Πεισιρόδης, πήδηξε το φράκτη με τον οποίο έχουν τους γυμναστές
περιορισμένους, και έμεινε γυμνή. Ωστόσο, αν και αποκαλύφθηκε ότι ήταν γυναίκα, την
άφησαν ατιμώρητη, αποδίδοντας σεβασμό στον πατέρα της και στα αδέλφια της και
στο γιο της, γιατί είχαν νικήσει όλοι στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Έθεσαν όμως νόμο για
τους γυμναστές στο εξής να μπαίνουν γυμνοί στους αγώνες.
3. Έχετε υπόψη σας σύγχρονες μορφές κοινωνικών ή άλλων διακρί
σεων εις βάρος των γυναικών στη χώρα μας ή στον υπόλοιπο κό
σμο; Ποιοι παράγοντες θεωρείτε ότι συμβάλλουν στην ύπαρξη και στη
διατήρησή τους;Αν και η θέση της γυναίκας στη σύγχρονη δυτική κοινωνία έχει
βελτιωθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό σε σχέση με την εποχή της Καλλιπάτειρας, υπάρχουν
ακόμη κατάλοιπα της πατριαρχικής καταπίεσης που οδηγούν σε διακρίσεις εις βάρος
του γυναικείου φύλου. Έτσι, σε πολλές αγροτικές κοινωνίες ακόμη και του δυτικού
ανεπτυγμένου κόσμου, οι γυναίκες δεν έχουν της ελευθερίες που απολαμβάνουν οι
άντρες. Θεωρούνται λιγότερο ικανές να παίρνουν αποφάσεις για τον εαυτό τους και
ο κοινωνικός περίγυρος περιορίζει τον ρόλο τους σε αυτό της νοικοκυράς και μητέ
ρας. Επίσης οι γυναίκες αποκλείονται από αρκετές στρατιωτικές σχολές και φυσικά
από ιερατικές θέσεις. Βέβαια, στις ανατολικές χώρες η κατάσταση είναι ίσως αρκετές φο
ρές χειρότερη απ’ ότι βλέπουμε να είναι στην αρχαία Ελλάδα.
Οι παράγοντες που κατά κύριο λόγο οδηγούν στις διακρίσεις αυτές είναι κυρίως κοι
νωνικοί. Η πατριαρχική δομή της κοινωνίας που θέλει τον άντρα αρχηγό του σπιτιού και
τη γυναίκα υπάκουη βοηθό του έχει ριζώσει στις αντιλήψεις των περισσότερων ανθρώ
πων για τους ρόλους των δύο φύλων. Οι θρησκευτικές διδαχές κατά κανόνα νομιμοπο
ιούν τις διακρίσεις αυτές δίνοντάς του και ένα ηθικό περίβλημα. Έτσι, η ανισότητα ανάμε
σα στα φύλα διαιωνίζεται μέχρι τις μέρες μας.
Πατήστε εδώ για να μεταφερθείτε στο λεξικό της Νέας Ελληνικής
Αρχαία / Νέα Ελληνική
|
Ενδεικτ
ική πρό ταση |
φερτός [= (α.ε.) υποφερτός, (ν.ε.) ο μεταφερόμενος από ένα μέρος σε άλλο]
|
π.χ. Με
τά τη νε ροπο ντή η κοίτη του πο τα μού γέ μι σε με φε ρτές ύ λες από το βου νό. |
φορῶ
|
π.χ. Φό
ρεσε το καλό του σακάκι και βγήκε. |
ἡ φορά [= (α.ε.) μεταφορά, (ν.ε.) κατεύθυνση, πορεία]
|
π.χ. Η
φο ρά της εξίσω σης είναι αρνητ ική. |
τὸ φέρετρον (-ο)
|
π.χ. Οι
γιοί του μετέφε ραν το φέρετρο του νε κρού πατέρα τους στους ώμους. |
ὁ φορεύς (-έας)
|
π.χ. Τα
νέα παι διά είναι φορείς καινοτό μων ιδεών. |
τὸ φορεῖον (-ο)
|
π.χ. Οι
τραυμα τιοφορείς μπήκαν στο γήπεδο για να μεταφέρουν με φορείο τον τραυματ ισμένο ποδο σφαιρ ιστή. |
ὁ φόρος
|
π.χ. Οφεί
λουμε να αποτί σουμε φόρο τιμής σε όσους αγωνί στηκαν για την ελευθε ρία μας. π.χ. Η νέα κυ βέρνηση υποσχέ θηκε να μειώσει τους φό ρους στους μι σθωτούς. |
τὸ φόρημα [και φόρεμα = (α.ε.) 1. αυτό που κουβαλά κάποιος, 2. (α.ε./ν.ε.) ρούχο]
|
π.χ. Αγό
ρασε ένα φόρεμα για τον γάμο της αδελ φής της. |
ὁ φόρτος
|
π.χ. Είχε
εξαντλη θεί από τον υπερ βολικό φόρτο εργασίας. |
τὸ φορτίον (-ο)
|
π.χ. Ο γε
ρανός δεν κατά φερε να σηκώσει τόσο με γάλο φορ τίο. |
φορτικός [= (α.ε.) κατάλληλος για μεταφορά, (ν.ε.) επίμονος, ενοχλητικός]
|
π.χ. Επι
μένει τό σο πολύ όταν θέ λει κάτι που γίνε ται φορτι κός. |
φερέγγυος [= αξιόπιστος]
|
π.χ. Τον
εμπιστεύ ομαι ο ,τι και αν μου πει γιατί είναι ιδιαίτε ρα φερέγ γυο άτο μο. |
φορολογῶ
|
π.χ. Η κυ
βέρνηση θα φορο λογήσει τα τυχε ρά παιχνί δια. |
ἐπιφέρω [=προκαλώ]
|
π.χ. Η φο
ροδιαφυ γή επιφέ ρει ποινή φυλάκ ισης έως και 10 χρό νια. |
περιφέρω
|
π.χ. Οι
στρατιώ τες περιέ φεραν τον Επι τάφιο γύρω από το ναό. |
ἀναφέρω
|
π.χ. Στο
βιβλίο του ανα φέρει ό λα τα γε γονότα της εξέ γερσης του Πολυ τεχνείου. |
ἀνωφερής [= ανηφορικός]
|
π.χ. Ο
δρόμος για το σπίτι του ήταν ανωφε ρής και γι' αυτό ποτέ δεν πηγα ίναμε με τα ποδή λατα. |
καταφερής / κατωφερής [= κατηφορικός]
|
π.χ. Τα
παιδιά ανέβη καν στην κορυφή της κατω φερούς πλαγιάς του βου νού για να κατέ βουν με τα έλκη θρα. |
πολύφερνος [= που είναι περιζήτητος για γάμο εξαιτίας των προσόντων του]
|
π.χ. Η
κόρη του προέ δρου ήταν νύ φη πολύ φερνη στο χω ριό εξα ιτίας της ομορ φιάς αλλά και της μόρφω σής της. |
ὁ ἀμφορεύς (-έας) [= είδος κλειστού αγγείου με δύο λαβές για την αποθήκευση και μεταφορά υγρών]
|
π.χ. Οι
ανασκα φές έφε ραν στο φως έναν αμ φορέα του 5ου αιώνα προ Χρι στού. |
ἡ διαφορά
|
π.χ. Δεν
μπορού σε να καταλά βει τη διαφο ρά ανά μεσα στον αρ χοντοχω ριάτη και τον αρι στοκρά τη. |
ἡ ἐκφορά [= η μεταφορά νεκρού στο χώρο ταφής του / έκφραση, διατύπωση σκέψης, γνώμης κτλ.]
|
π.χ. Τη
ν κηδεία ακολού θησε η εκφορά του νε κρού με τα πό δια μέχρι το νεκρ οταφείο. π.χ. Δεν τόλμη σε να εκφέρει άποψη διαφορε τική από τον καθη γητή του. |
ὁ ἀγγελιαφόρος
|
π.χ. Ο αγ
γελιαφό ρος ήρ θε τρέχο ντας για να αναγ γείλει την ευχάρι στη είδη ση. |
ἡ λεωφόρος
|
π.χ. Το
γήπεδο του Πανα θηναϊ κού βρίσκε ται στη λεωφό ρο Αλε ξάνδρας. |
δορυφόρος
|
π.χ. Οι
Αμερικα νοί επι στήμονες έθεσαν σε τροχιά γύρω από τη γη έναν νέο δορυφόρο. |
καρποφόρος
|
π.χ. Το
χωράφι στο χω ριό ήταν ιδιαίτερα καρπο φόρο. π.χ. Η συνάντη σή μας αποδεί χθηκε καρπο φόρα αφού κα ταλήξαμε σε μια συμφω νία. |
θεοφόρος [= που φέρει μέσα του το λόγο του θεού, ώστε τα λόγια του είναι θεόπνευστα]
|
π.χ. Ο
Ιγνάτιος ο Θεοφό ρος είναι μια σημαντι κή πατε ρική μορ φή της Ορθόδο ξης Εκκλη σίας. |
ψηφοφόρος
|
π.χ. Προ
σπάθη σε να πάρει τους ψη φοφό ρους με το μέρος του τά ζοντάς του διά φορες παρο χές. |
παράφορος
|
π.χ. Ο
παρά φο ρος έρω τάς του για την αγαπημέ νη του τον οδή γησε σε ακραίες συμπε ριφορές. |
μισθοφορικός
|
π.χ. Ο
μισθοφο ρικός στρατός των Αμε ρικανών ήταν λι γότερο αποτελε σματικός από τους ντό πιους στρατιώ τες που πολεμού σαν για την πα τρίδα τους. |
(< θ. αορ. ἐνεκ-) διηνεκής [= αδιάκοπος]
|
π.χ. Κά
ποιες ηθικές αξίες θα μείνουν αναλ λοίωτες εις το δι ηνεκές. |
Νέα Ελληνική
|
Ενδεικτι
κή πρό ταση |
φερέφωνο [= αυτός που δεν έχει δική του γνώμη αλλά μέσα από αυτόν μεταφέρονται οι γνώμες άλλων]
|
π.χ. Ε
ίναι φερέ φωνο του διευ θυντή και γι’ αυτό πάντα υποστη ρίζει τις ίδιες από ψεις με αυτόν. |
φέρελπις [= ο ελπιδοφόρος]
|
π.χ. Πέρ
ασε πρώ τος στο πανεπ ιστήμιο και γενι κά είναι ένας φέ ρελπις νέος. |
φοροδιαφυγή
|
π.χ. Ανα
κάλυψαν ότι είχε ζημιώ σει το δημόσιο πολλές χιλιάδες ευρώ εξαιτίας φοροδια φυγής. |
φοροτεχνικός [= αυτός που προσφέρει υπηρεσίες σχετικές με φορολογικές υποθέσεις]
|
π.χ. ο φο
ροτεχνι κός μας είπε ότι θα χρεια στεί να πληρώ σουμε επιπλέ ον εφορί α φέ τος. |
φοροφυγάς [= αυτός που δεν πληρώνει φόρους]
|
π.χ. Α
ποκαλύ φθηκε ότι ήταν μεγάλος φοροφυ γάς και χρωστού σε στο δημόσιο πολλά χρήμα τα. |
διαφορετικός
|
π.χ. Απο
φάσισε να δοκι μάσει ένα δια φορετικό εστιατό ριο για αλλ αγή. |
ασθενοφόρο
|
π.χ. Το
ασθενο φόρο μετέφε ρε τον ασθενή στο νο σοκομεί ο. |
βαθμοφόρος [= αυτός που έχει κάποιο αξίωμα]
|
π.χ. Κά
θε βαθ μοφόρος στρατιω τικός ο φείλει να επι βάλλει πειθαρ χία στους κατώτε ρους του. |
ελπιδοφόρος
|
π.χ. Τα
νέα για την καλυ τέρευση της υγεί ας του ήταν ιδ ιαίτερα ελπιδο φόρα. |
λαχειοφόρος
|
π.χ. Το
σχολείο διοργά νωσε λα χειοφό ρο αγο ρά για να μαζέ ψει χρή ματα για την εκ δρο μή. |
ανυπόφορος
|
π.χ. Μια
ανυπό φορη μυρωδιά έβγαινε από τον ανοιχτό κάδο των σκο υπιδιών. |
οπλοφορία
|
π.χ. Η
οπλοφο ρία για όσους δεν έ χουν πάρει ειδική άδεια από την αστυνο μία είναι παράνο μη. |
Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου (σελ.
72)
1. Να αναλύσετε τις παρακάτω λέξεις της α.ε. στα συνθετικά τους μέρη και
να γράψετε τι μέρος του λόγου είναι το α΄ συνθετικό τους:
2. Χρησιμοποιώντας ως α΄ συνθετικό τα παρακάτω ονόματα και ως β΄
συνθετικό το ρ. φέρω να σχηματίσετε επίθετα της ν.ε.:
3. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω φράσεις με τις κατάλληλες λέξεις από
τον Λεξιλογικό Πίνακα:
να γράψετε τι μέρος του λόγου είναι το α΄ συνθετικό τους:
- φερέγγυος → φέρω (=ρήμα) + ἐγγύη
- φορολογῶ → φόρος (=ουσιαστικό) + λέγω
- δορυφόρος → δόρυ (=ουσιαστικό) + φέρω
- καρποφόρος → καρπός (=ουσιαστικό) + φέρω
- θεοφόρος → θεός (ὂυσιαστικό) + φέρω
- ψηφοφόρος → ψῆφος (=ουσιαστικό) + φέρω
- περιφέρω → περί (=πρόθεση) + φέρω
- ἀναφέρω → ἀνά (=πρόθεση) + φέρω
2. Χρησιμοποιώντας ως α΄ συνθετικό τα παρακάτω ονόματα και ως β΄
συνθετικό το ρ. φέρω να σχηματίσετε επίθετα της ν.ε.:
- αίμα → αιμοφόρος
- νίκη → νικηφόρος
- ιστίο → ιστιοφόρος
- οπώρα → οπωροφόρος
- θάνατος → θανατηφόρος
- τροχός → τροχοφόρος
- μάρσιπος → μερσιποφόρος
- κέρδος → κερδοφόρος
3. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω φράσεις με τις κατάλληλες λέξεις από
τον Λεξιλογικό Πίνακα:
- Δεν έχει δική του γνώμη, είναι φερέφωνο του αφεντικού του.
- Οι φοροφυγάδες πλήττουν την οικονομία της χώρας.
- Η ζέστη στο κέντρο της πόλης είναι ανυπόφορη. Έφτασε τους 40
- βαθμούς!
- Ο σύλλογός μας οργάνωσε λαχειοφόρο αγορά για τη συγκέντρωση χρημάτων.
Δεύτερο συνθετικό λέξη κλιτή - ρήμα
Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου (σελ.
73)
1. Χρησιμοποιώντας ως β΄ συνθετικό τα παρακάτω ρήματα, να σχηματίσετε σύνθε
τα ρήματα. Όπου χρειάζεται, να δοθεί το παρασύνθετο ρήμα σε -έω και σε παρέ
νθεση το ετυμολογικά συγγενές ουσιαστικό ή επίθετο που δηλώνει το πρόσωπο
που ενεργεί, από το οποίο προέρχεται το ρήμα:
2. Χρησιμοποιώντας τα ρήματα που σας δίνονται ως β΄ συνθετικά, να δημιουργή
σετε σύνθετα ονόματα της α.ε. σύμφωνα με όσα διδαχθήκατε στο κεφάλαιο αυτό.
Με τη βοήθεια λεξικών της α.ε. να σημειώσετε τη σημασία των νέων λέξεων και να
τη συγκρίνετε με τη σημασία τους στη ν.ε:
3. Να γράψετε τα παρασύνθετα ρήματα σε -έω τα οποία προέρχονται από τα παρακάτω σύνθετα ονόματα (ουσιαστικά ή επίθετα) που δηλώνουν το πρόσωπο που ενεργεί:
τα ρήματα. Όπου χρειάζεται, να δοθεί το παρασύνθετο ρήμα σε -έω και σε παρέ
νθεση το ετυμολογικά συγγενές ουσιαστικό ή επίθετο που δηλώνει το πρόσωπο
που ενεργεί, από το οποίο προέρχεται το ρήμα:
- παρά + ἀκούω → παρακούω
- δῆμος + ἄρχω → δημαρχῶ
- πόλεμος + ἄρχω → πολεμαρχῶ
- ἐπί + αἰνέω, -ῶ → ἐπαινῶ
- στρατός + ἄγω → στρατηγῶ
- ἀπό + χωρέω, -ῶ → ἀποχωρῶ
- μέγας (γεν. μεγάλου) + φρονέω, -ῶ → μεγαλοφρονῶ
2. Χρησιμοποιώντας τα ρήματα που σας δίνονται ως β΄ συνθετικά, να δημιουργή
σετε σύνθετα ονόματα της α.ε. σύμφωνα με όσα διδαχθήκατε στο κεφάλαιο αυτό.
Με τη βοήθεια λεξικών της α.ε. να σημειώσετε τη σημασία των νέων λέξεων και να
τη συγκρίνετε με τη σημασία τους στη ν.ε:
- παρά + βαίνω → ὁ παραβάτης
- ἐπί + βαίνω → ὁ ἐπιβάτης
- ἀνά + βαίνω → ὁ ἀναβάτης
- διά + βαίνω → ὁ διαβάτης
- οἶκος + νέμω → ὁ οἰκονόμος
- παρά + νέμω → ὁ παράνομος
- παῖς (γεν. παιδ-ός) + νέμω → ὁ παιδονόμος
3. Να γράψετε τα παρασύνθετα ρήματα σε -έω τα οποία προέρχονται από τα παρακάτω σύνθετα ονόματα (ουσιαστικά ή επίθετα) που δηλώνουν το πρόσωπο που ενεργεί:
- οἰωνοσκόπος → οἰωνοσκοπέω, -ῶ
- οἰκονόμος → οἰκονομέω, -ῶ
- συκοφάντης → συκοφαντέω, -ῶ
- εὐεργέτης → εὐεργετέω, -ῶ
- ἄπορος → ἀπορέω, -ῶ
- ἀσεβής → ἀσεβέω, -ῶ
1. Επιρρηματικές μετοχές
Επιρρηματικές ονομάζονται οι μετοχές που δηλώνουν χρόνο (χρονικές), τρόπο (τροπικές), αιτία (αιτιολογικές), υπόθεση (υποθετικές), εναντίωση (εναντιωματικές) ή σκοπό (τελικές).
Συνημμένη → Ονομάζεται εκείνη η μετοχή που το υποκείμενό της έχει και κάποιον άλλο συντακτικό ρόλο στην πρόταση.
π.χ.: Οὗτος (=υποκ. ρήματος + υποκ.μτχ.) ἥκει ἀμφισβητήσων.
Απόλυτη → Ονομάζεται εκείνη η μετοχή που το υποκείμενό της είναι απολύτως δικό της. Όταν είναι σε πτώση γενική την ονομάζουμε γενική απόλυτη και όταν είναι σε αιτιατική, αιτιατική απόλυτη (ανήκει συνήθως σε απρόσωπο ρήμα).
π.χ.: Δρυὸς (=υποκ.μτχ.) πεσούσης πᾶς ἀνὴρ ξυλεύεται.
- Χρονικές → Μεταφράζονται: αφού..., ενώ..., καθώς... κτλ. π.χ.: Συγκαλέσας
- τοὺς στρατηγοὺς ἔλεξε τοιάδε (= αφου συγκέλεσε τους στρατηγούς είπε αυτά).
- Αιτιολογικές → Μεταφράζονται: γιατί..., επειδή..., διότι..., αφού...κτλ. π.χ.: Τὸ δίκαιον ἔχοντες σύμμαχον ἐνίκων (=επειδή είχαν το δίκιο σύμμαχο, νικούσαν)
- Τελικές → Είναι σε χρόνο Μέλλοντα. Μεταφράζονται: για να... π.χ.: Οἱ Πέρσαι ἦλθον τὴν Ἑλλάδα ὑποτάξοντες (=Οι Πέρσες ήρθαν για να υποτάξουν την Ελλάδα).
- Υποθετικές → Μεταφράζονται: αν... π.χ.: Δίκαια πράξας συμμάχους έξεις θεούς (=αν πράξεις δίκαια θα έχεις συμμάχους τους Θεούς).
- Εναντιωματικές → Μεταφράζονται: αν και... π.χ.: ᾽Ολίγοι ὄντες ἐνίκησαν (=αν και ήταν λίγοι νίκησαν).
- Τροπικές → Βρίσκονται συνήθως σε χρόνο ενεστώτα. Μεταφράζονται: -οντας... π.χ.: Οἱ ῥήτορες ἔπειθον λέγοντες (= οι ρήτορες έπειθαν μιλώντας).
Συνημμένη → Ονομάζεται εκείνη η μετοχή που το υποκείμενό της έχει και κάποιον άλλο συντακτικό ρόλο στην πρόταση.
π.χ.: Οὗτος (=υποκ. ρήματος + υποκ.μτχ.) ἥκει ἀμφισβητήσων.
Απόλυτη → Ονομάζεται εκείνη η μετοχή που το υποκείμενό της είναι απολύτως δικό της. Όταν είναι σε πτώση γενική την ονομάζουμε γενική απόλυτη και όταν είναι σε αιτιατική, αιτιατική απόλυτη (ανήκει συνήθως σε απρόσωπο ρήμα).
π.χ.: Δρυὸς (=υποκ.μτχ.) πεσούσης πᾶς ἀνὴρ ξυλεύεται.
Να βρείτε το υποκείμενο των μετοχών στις παρακάτω φράσεις από το
κείμενο της Ενότητας και να χαρακτηρίσετε τις μετοχές ως συνημμένες ή
απόλυτες:
κείμενο της Ενότητας και να χαρακτηρίσετε τις μετοχές ως συνημμένες ή
απόλυτες:
- Αὕτη προαποθανόντος αὐτῇ τοῦ ἀνδρὸς ἤγαγεν ἐς Ὀλυμπίαν τὸν υἱὸν μα
- χούμενον.
- Μτχ.: προαποθανόντος → Υποκ.: ἀνδρὸς (που δεν έχει άλλο συντακτικό
- ρόλο. Άρα η μετοχή είναι γενική απόλυτη.)
- Μτχ.: μαχούμενον → Υποκ.: υἱὸν (που είναι και αντικείμενο του ρήματος ἤ
- γαγεν. Άρα η μετοχή είναι συνημμένη.)
- Νικῶντος δὲ τοῦ Πεισιρόδου, τὸ ἔρυμα ὑπερπηδῶσα ἡ Καλλιπάτειρα ἐγυ
- μνώθη.
- Μτχ.: Νικῶντος → Υποκ.: Πεισιρόδου (που δεν έχει άλλο συντακτικό ρόλο.
- Άρα η μετοχή είναι γενική απόλυτη.)
- Μτχ.: ὑπερπηδῶσα → Υποκ.: Καλλιπάτειρα (που είναι και υποκείμενο του
- ρήματος ἐγυμνώθη. Άρα η μετοχή είναι συνημμένη.)
- Φωραθείσης δὲ (ενν. Καλλιπατείρας) ὅτι εἴη γυνή, ταύτην ἀφιᾶσιν.
- Μτχ.: Φωραθείσης → Υποκ.: Καλλιπατείρας (που δεν έχει άλλο συντακτικό
- ρόλο. Άρα η μετοχή είναι γενική απόλυτη.)
2. Κατηγορηματική μετοχή
- Ονομάζεται η μετοχή που χρησιμοποιείται ως κατηγορηματικός προσδιορισμός ή κατηγορούμενο το υποκειμένου ή του αντικειμένου του ρήματος.
- Δεν έχει ποτέ άρθρο και αναφέρεται πάντα ή στο υποκείμενο ή στο αντικείμενο του ρήματος.
- Μεταφράζεται με: να, που, ότι.
Ρήματα που συντάσσονται με κατηγορηματική μετοχή:
- Εἰμὶ, γίγνομαι, ὑπάρχω και τα συγγενή τους.
- Δατελῶ, διάγω, διαγίγνομαι, λανθάνω, οἴχομαι, τυγχάνω, φαίνομαι, φανερὸς εἰμὶ, φθάνω. Με τα ρήματα αυτά η μετοχή μεταφράζεται ως ρήμα και το ρήμα ως επίρρημα.
- π.χ.Ἔτυχεν ὤν (τυχαία βρισκόταν)
- π.χ.Ἔλαθον εἰσελθόντες (μπήκαν κρυφά)
- π.χ. Φαίνεται ἐπιβουλεύων (φανερά επιβουλεύεται)
- Τα ρήματα ψυχικού πάθους (ἀγαπῶ, ἥδομαι, χαίρω, άγανακτῶ, ἄχθομαι, ὁργίζομαι, αἰσχύνομαι).
- π.χ.Ἔχαιρεν ἀκούων ταῦτα.
- Τα ρήματα που σημαίνουν έναρξη, λήξη (ἄρχω, ἄρχομαι, λήγω, παύομαι).
- π.χ.Ἄρξομαι λέγων.
- Τα ρήματα που σημαίνουν ανοχή, καρτερία, κόπο, κάματο (ἀνέχομαι, καρτερῶ, κάμνω, ὑπομένω, ἀπαγορεύω)
- π.χ. Ἀπείρηκα ἤδη βαδίζων καὶ τρέχων (βαρέθηκα πια να…)
- Τα ρήματα που φανερώνουν αίσθηση, γνώση, μάθηση, μνήμη (ἀκούω, οἶδα, ὁρῶ, αἰσθάνομαι, ἐπίσταμαι, γιγνώσκω, κατανοῶ, συνοίδα, μανθάνω, μέμνημαι κλπ).
- π.χ. Οὐκ αἰσθάνεσθε ἐξαπατώμενοι; (δεν καταλαβαίνετε ότι σας εξαπατούν;)
- π.χ.Ἴσθι ἀνόητος ὤν (ξέρε το πώς είσαι ανόητος).
- π.χ. Μέμνημαι τοιαῦτα ἀκούσας σου (θυμάμαι ότι άκουσα από ‘σένα τέτοια πράγματα).
- Τα ρήματα που φανερώνουν δείξη, δήλωση, αγγελία, έλεγχο (δείκνυμι, δηλῶ, φαίνω, αγγέλω, ἐλέγχω, ἐξελέγχω).
- π.χ.Ἠγγέλθη Φίλιππος ἀσθενῶν ἤ τεθνεὼς; (ήρθε είδηση ότι ο Φίλιππος αρρώστησε ή ότι πέθανε;)
- π.χ. Ἀδικοῦντα Φίλιππον ἐξελέγξω (θα αποδείξω ότι ο Φίλιππος αδικεί).
- Τα ρήματα νικῶ, «ττῶμαι, ἀδικῶ, χαρίζομαι, εὖ ποιῶ, κακῶς ποιῶ, κρατῶ.
3. Επιθετική μετοχή
- Ονομάζεται η μετοχή που χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός. Έχει σχεδόν πάντα άρθρο. Ονομάζεται και αναφορική, γιατί αναλύεται σε αναφορική πρόταση. → Π.χ. Ὁ φεύγων πόνους φεύγει τιμὰς (αυτός που αποφεύγει τους κόπους αποφεύγει τις τιμές).
- Δέχεται άρνηση οὐ, όταν φανερώνει κάτι συγκεκριμένο, και άρνηση μη, όταν φανερώνει κάτι γενικό και υποτιθέμενο.
- Υποκείμενο της επιθετικής μετοχής είναι το άρθρο της.
- Λειτουργεί ως κατηγορούμενο, ως κατηγορηματικός προσδιορισμός και ως ουσιαστικό.
Θυμήσου την κλίση των μετοχών:
Μετοχές ενεργητικής φωνής
- Το αρσενικό και το ουδέτερο γένος των μετοχών όλων των χρόνων στην ενεργητική φωνή κλίνονται σύμφωνα με τη γʹ κλίση, ενώ το θηλυκό σύμφωνα με τα αντίστοιχα θηλυκά της αʹ κλίσης.
Μετοχές μέσης φωνής
 |  |  |  |
- Το αρσενικό και το ουδέτερο γένος των μετοχών όλων των χρόνων στη μέση φωνή
- κλίνονται σύμφωνα με τα αντίστοιχα αρσενικά και ουδέτερα της βʹ κλίσης, ενώ το θη
- λυκό σύμφωνα με τα αντίστοιχα θηλυκά της αʹ κλίσης.
Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου
(σελ.
74-75)
1. Στις παρακάτω φράσεις να υπογραμμίσετε τις κατηγορηματικές
μετοχές και το ρήμα το οποίο συμπληρώνουν:
2. Να συμπληρώσετε τις προτάσεις με την κατηγορηματική μετοχή του
ρήματος το οποίο βρίσκεται στην παρένθεση δίνοντας προσοχή στην
πτώση:
3. Ποιες από τις επιρρηματικές μετοχές των παρακάτω φράσεων είναι
συνημμένες και ποιες απόλυτες;
4. Να αναγνωρίσετε το είδος των μετοχών και να χαρακτηρίσετε τις επιρ
ρηματικές ως συνημμένες ή απόλυτες:
5. Να συμπληρώσετε την παρακάτω πρόταση με ένα ρήμα (στον χρόνο
που ζητείται) από κάθε κατηγορία των ρημάτων που συντάσσονται με κα
τηγορηματική μετοχή:
μετοχές και το ρήμα το οποίο συμπληρώνουν:
- Τοὺς ἄρχοντας ὁρᾷς σωφρονεστέρους γιγνομένους (Μτχ. Κατηγορηματική
- - Συμπληρώνει το ρήμα ὁρᾷς).
- Ἀγγέλλω τοὺς Λακεδαιμονίους νενικηκότας (Μτχ. Κατηγορηματική - Συμπλη
- ρώνει το ρήμα ἀγγέλλω).
- Οἱ Ἀθηναῖοι εὕρισκον Ἄργος μέγα ὄν (Μτχ. Κατηγορηματική - Συμπληρώνει
- το ρήμα εὕρισκον).
- Ὁ νεανίας φαίνεται θαυμάζων (Μτχ. Κατηγορηματική - Συμπληρώνει το ρήμα
- φαίνεται) τὴν τῶν προγόνων ἀρετήν.
- Παύσασθε λέγοντες (Μτχ. Κατηγορηματική - Συμπληρώνει το ρήμα παύσα
- σθε) λόγους ψευδεῖς.
2. Να συμπληρώσετε τις προτάσεις με την κατηγορηματική μετοχή του
ρήματος το οποίο βρίσκεται στην παρένθεση δίνοντας προσοχή στην
πτώση:
- Φαίνεται ὁ δῆμος ταῖς ἄλλαις πολιτείαις μαχόμενος (μάχομαι).
- Οὗτοι χαίρουσι περὶ τῶν ἀλλοτρίων διαλεγόμενοι (διαλέγομαι).
- Ὁρῶ τινας περὶ τὴν ἀρχὴν τὴν ἐμὴν πονηροὺς γιγνομένους (γίγνομαι).
- Ἐπιδείξωμεν τοὺς ἀγαπήσαντας Ἑλένην τῶν ἄλλων θαυμαστοτέρους ὄντας (εἰμί).
- Οἱ στρατηγοὶ οὐκ ἀνέχονται ἀκούοντες τῶν ῥητόρων (ἀκούω).
3. Ποιες από τις επιρρηματικές μετοχές των παρακάτω φράσεων είναι
συνημμένες και ποιες απόλυτες;
- Ἧκε (= είχε έρθει) φέρων χρήματα πολλά. → Τροπική Μτχ. συνημμένη στο
- υποκ. του ρήματος οὗτος.
- Κελεύοντος τοῦ κήρυκος ἐσιώπησαν. → Τροπική Μτχ. γενική απόλυτη.
- Οἱ στρατηγοὶ μεταλαβόντες τοῦ χρυσίου πρόθυμοι ἦσαν εἰς τὸν πόλεμον.
- → Αιτιολογική Μτχ. συνημμένη στο υποκ. του ρήματος στρατηγοὶ.
- Οἱ στρατιῶται ἀνεχώρησαν οὐδὲν ἀδικήσοντες. → Τροπική Μτχ. συνημμένη
- στο υποκ. του ρήματος στρατιῶται.
- Λελυμένων τῶν σπονδῶν (= επειδή παραβιάστηκε η συμφωνία ανακωχής)
- οἱ Ἀθηναῖοι παρεσκευάζοντο ὡς πολεμήσοντες. → Λελυμένων: Αιτιολογική
- Μτχ. γενική απόλυτη. πολεμήσοντες: Τελική Μτχ. συνημμένη στο υποκ. του
- ρήματος Ἀθηναῖοι.
4. Να αναγνωρίσετε το είδος των μετοχών και να χαρακτηρίσετε τις επιρ
ρηματικές ως συνημμένες ή απόλυτες:
- Φαίνεσθε τἀναντία ὧν βούλεσθε διαπραττόμενοι (= Φαίνεται ότι πετυχαίνετε τα
- αντίθετα από αυτά που επιθυμείτε). → Κατηγορηματική Μτχ. συνημμένη στο
- υποκ. του ρήματος ὑμεῖς.
- Γενομένης εἰρήνης ἡ πόλις ἐσώθη. → Χρονική/Αιτιολογική Μτχ. γενική απόλυ
- τη.
- Οὐκ εὑρήσετέ με στασιάζοντα (= να επαναστατώ). → Κατηγορηματική Μτχ.
- συνημμένη στο αντικ. του ρήματος με.
- Ὁρῶ τοὺς ἄνδρας μᾶλλον τοῦ προσήκοντος ἀχθομένους (= να δυσανασχε
- τούν περισσότερο απ’ όσο ταιριάζει). → Κατηγορηματική Μτχ. συνημμένη στο
- αντικ. του ρήματος ἄνδρας.
- Νυκτὸς γενομένης ἠδικήσατε ἡμᾶς πολέμου ἄρχοντες.→ Χρονική Μτχ. γενική
- απόλυτη.
5. Να συμπληρώσετε την παρακάτω πρόταση με ένα ρήμα (στον χρόνο
που ζητείται) από κάθε κατηγορία των ρημάτων που συντάσσονται με κα
τηγορηματική μετοχή:
- Ὁ παῖς (αόρ.) ἐφάνη / ἤρξατο / ὑπέμεινε / ἐνικησε / ἠγανάκτησε / ἔμαθε / ἐδή
- λωσε γραμματικὴν μελετῶν.
- Ἡ γυνὴ (παρατ.) ἦν / ἐπαύετο / ἐκαρτέρει / ἡττᾶτο / ᾑττᾶτο / ᾐσχύνετο / ἐμέμνη
- το / ἤγγελλε λυπουμένη ἐπὶ τοῖς πεπραγμένοις.
ΠΗΓΗ http://eu-
Ενότητα 9η
Η Καλλιπάτειρα
Κατὰ δὲ τὴν ἐς Ὀλυμπίαν ὁδόν Στην οδό που οδηγεί στην Ολυμπία
ἔστιν ὄρος πέτραις ὑψηλαῖς
ἀπότομον,
υπάρχει ένα απόκρημνο βουνό με ψηλούς βράχους,
Τυπαῖον καλούμενον. που ονομάζεται Τυπαίο.
Κατὰ τούτου τάς γυναίκας Ἠλείοις
ἐστὶν ὠθεῖν νόμος,
Υπάρχει νόμος στους Ηλείους απ’ αυτό
να πετούν τις γυναίκες,
ἢν φωραθῶσιν ἐς τὸν ἀγῶνα
ἐλθοῦσαι τὸν Ὀλυμπικὸν
αν αποκαλυφθούν να έχουν έρθει στο
χώρο της Ολυμπίας
ἢ καὶ ὅλως ἐν ταῖς ἀπειρημέναις σφίσιν ἡμέραις διαβᾶσαι τὸν Ἀλφειόν.
ή και γενικά να έχουν περάσει τον Αλφειό
κατά τις απαγορευμένες γι’ αυτές μέρες.
Οὐ μὴν οὐδὲ ἁλῶναι λέγουσιν
οὐδεμίαν,
Και λένε ότι δεν πιάστηκε καμιά
ὅτι μὴ Καλλιπάτειραν μόνην, παρά μόνο η Καλλιπάτειρα,
ἥ ὑπὸ τινων καὶ Φερενίκη καλεῖται. η οποία από μερικούς ονομάζεται και Φερενίκη.
Αὕτη προαποθανόντος αὐτῇ τοῦ
ἀνδρός,
Αυτή, επειδή είχε πεθάνει νωρίτερα ο σύζυγός της,
ἐξεικάσασα αὑτὴν τὰ πάντα ἀνδρὶ
γυμναστῇ,
αφού μεταμφιέστηκε εντελώς σε άντρα
γυμναστή
ἤγαγεν ἐς Ὀλυμπίαν τὸν υἱὸν μαχούμενον·
έφερε στην Ολυμπία το γιο της για να αγωνιστεί·
νικῶντος δὲ τοῦ Πεισιρόδου, μόλις, λοιπόν, νίκησε ο Πεισιρόδης,
τὸ ἔρυμα ἐν ὦ τοὺς γυμναστὰς
ἔχουσιν ἀπειλημμένους,
το φράκτη με τον οποίο έχουν τους γυμναστές περιορισμένους
τοῦτο ὑπερπηδῶσα ἡ Καλλιπάτειρα
ἐγυμνώθη.
καθώς τον πηδούσε η Καλλιπάτειρα έμεινε γυμνή.
Φωραθείσης δὲ ὅτι εἴη γυνή, Αν και αποκαλύφθηκε ότι ήταν γυναίκα,
ταύτην ἀφιᾶσιν ἀζήμιον την άφησαν ατιμώρητη,
καὶ τῷ πατρὶ καὶ ἀδελφοῖς αὐτῆς καὶ
τῷ παιδὶ αἰδῶ νέμοντες
αποδίδοντας σεβασμό και στον πατέρα
της και στα αδέλφια της και στο γιο της
ὑπῆρχον δὴ ἅπασιν αὐτοῖς
Ὀλυμπικαὶ νῖκαιγιατί είχαν νικήσει όλοι στους Ολυμπιακούς Αγώνες
ἐποίησαν δὲ νόμον ἐς τὸ ἔπειτα ἐπὶ
τοῖς γυμναστικοῖς
θεσμοθέτησαν όμως νόμο για τους γυμναστές στο εξής
γυμνοὺς σφᾶς ἐς τὸν ἀγῶνα
ἐσέρχεσθαι.
να μπαίνουν γυμνοί στους αγώνες.
Παυσανίας, Ἑλλάδος Περιήγησις 5.6.7-8 (διασκευὴ)
Νοηματική απόσοση κειμένου
Στο κείμενο αυτό ο Παυσανίας αφηγείται τι όριζε ο κανονισμός των Ηλείων για τις γυναίκες κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών αγώνων και την είσοδο της Καλλιπάτειρας
στο χώρο, όπου τελούνταν οι αγώνες. Στο δρόμο με κατεύθυνση την Ολυμπία, μας
λέει ο συγγραφέας υπάρχει το απόκρημνο βουνό Τυπαίο, όπου οι Ηλείοι έριχναν τις
γυναίκες που τυχόν έρχονταν στους Ολυμπιακούς αγώνες, αλλά και στην περίπτωση
που περνούσαν τον Αλφειό ποταμό σε μέρες που απαγορευόταν. Έτσι καμιά γυναίκα δεν ήρθε στους απαγορευμένους χώρους παρά μόνο η Ροδίτισσα Καλλιπάτειρα.
Αυτή μετά το θάνατο του άνδρα της μεταμφιέστηκε σε άνδρα γυμναστή και έφερε το
γιο της Πεισίροδο να αγωνιστεί στην Ολυμπία. Ύστερα από τη νίκη του γιου της καθώς πηδούσε πάνω από το φράχτη, που περιόριζε το χώρο των γυμναστών, γυμνώθηκε και φάνηκε ότι ήταν γυναίκα. Όμως κανένας δε ζήτησε την τιμωρία της από
σεβασμό στον Ολυμπιονίκη πατέρα της (το Διαγόρα), στα αδέρφια της και στο γιο
της που κι αυτοί ήταν Ολυμπιονίκες. Ύστερα από αυτό οι Ηλείοι έκαναν κανονισμό ο
οποίος όριζε ότι οι γυμναστές θα μπαίνουν στον αγώνα γυμνοί
ΓΕΝΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΗ: Κανονικά μια μετοχή έχει ως υποκείμενό της το υποκείμενο, το
αντικείμενο ή μια δοτική προσωπική του ρήματος. Σ’ αυτή την περίπτωση η μετοχή
χαρακτηρίζεται συνημμένη. Διαφορετικά, όταν η μετοχή βρίσκεται σε γενική πτώση,
δεν αναφέρεται σε κανέναν όρο του ρήματος και ονομάζεται ΑΠΟΛΥΤΗ. Οι απόλυτες
μετοχές ως προς το είδος τους είναι επιρρηματικές.
1. Στις επόμενες προτάσεις να βρείτε το είδος της συνημμένης επιρρηματικής
μετοχής:
α. Ἦλθον ὀλίγα ἔχοντες χρήματα.
β. Ἀθηναῖοι παρεσκευάζοντο πορευσόμενοι εἰς Κόρινθον.
γ. Ξενοφῶν συγκαλέσας τοὺς στρατηγοὺς ἔλεξε τοιάδε.
δ. Ταῦτα δράσας συμμάχους ἕξεις (=θα έχεις) θεούς.
ε. Τὸ δίκαιον ἔχοντες σύμμαχον ἐνίκων (=νικούσαν).
στ. Ὀλίγοι ὄντες ἐνίκησαν.
ζ. Ἀριστείδης δίκαιος ὢν ἐτιμᾶτο ὑπὸ τοῦ πλήθους.
2. Να βρείτε και να χαρακτηρίσετε τις μετοχές (επιθετικές, κατηγορηματικές, επιρρηματικές):
- Ἥδομαι ὑφ’ ὑμῶν τιμώμενος.
- Ξέρξης εἶδεν ἀρτεμισίαν μαχομένην.
- Ἀγησίλαος προσέττατεν αὐτοῖς τοῖς ἄρχουσι πείθεσθαι.
- Ὁ λέγων τοῦτο ψεύδεται.
- Ἦλθεν οὗτος κλέψων τὰ ἐρίφια.
- Θεοῦ θέλοντος ταῦτα ποιήσομεν.
- Ἦλθεν τρέχων ἐκ Μαραθῶνος.
- Ἀδικίαν ἐπράξατε λύσαντες τὰς σπονδὰς.
- Οἱ δικασταὶ ἤκουσαν τῶν μαρτύρων λεγόντων.
- Οὐκ αἰσχύνομαι μανθάνων καίτοι γέρων ὤν.
- Κλέαρχος πέμπων ἄγγελον ἔλεγεν θαρρεῖν.
- Διωκόμενοι ὑπὸ τῶν βαρβάρων ἐπορευόμεθα διὰ τοῦ πεδίου.
- Αἰσχύνομαι οὐ βοηθήσας.
- Θηβαῖοι λύσαντες τὰς σπονδὰς ἐστράτευσαν ἐπὶ Πλάταιαν.
- Ἐγώ εἰμι αἴτιος τῶν ὑπὸ τῶν Μήδων ποιουμένων.
- Εἰσήλθετε ὑμεῖς καίπερ οὐκ ἐπιτρέποντος τοῦ νόμου.
- Οἱ Λακεδαιμόνιοι οὐκ ἐπαύσαντο τὰς πόλεις πολιορκοῦντες.
- Ἦλθον κρυφίως κλέψοντες τὸν ἵππον.
- Ἐβούλετο ἐντυχεῖν τοῖς γεγραφόσιν.
- Ἥρπαζον οἱ Πέρσαι ὡς ἤδη πάντα νικῶντες.
3. Να βρείτε τις συνημμένες και απόλυτες επιρρηματικές μετοχές των παρακάτω παραδειγμάτων και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας:
α) Οὔσης δὲ στενῆς τῆς εἰσόδου οἱ Αθηναῖοι ἵππους τε ἐβδομήκοντα ἀπολλύουσι
(=εξοντώνουν) καὶ τῶν ὁπλιτῶν οὐ πολλούς.
β) Ἦλθον ὀλίγα ἔχοντες χρήματα.
γ) Τῶν γὰρ ἄλλων ἡσυχίαν ἀγόντων (= αδρανούντων) ἀναστὰς αὐτῶν κατηγόρουν.
δ) Κατηγοροῦσί τινες ἡμῶν ὡς οὐκ ὀρθῶς βουλευομένων.
4. Στις επόμενες προτάσεις να βρείτε το είδος της μετοχής και το ρήμα από το
οποίο εξαρτάται:
α. Τισσαφέρνης ἐν Σάρδεσιν ἔτυχεν ὤν.
β. Οὐκ αἰσχύνεται ταῦτα λέγων.
γ. Ἡ ψυχὴ ἄρχεται ἀπολείπουσα τὸ σῶμα.
δ. Οἱ κύκνοι οὐ κάμνουσι (=κουράζονται) μαχόμενοι τοῖς ἀετοῖς.
ε. Οἶδα (=γνωρίζω) τοὺς θεοὺς ἀθανάτους ὄντας.
στ. Μέμνημαι (=θυμάμαι) τοιαῦτα ἀκούσας σου.
5. Να αναγνωρίσετε το είδος των υπογραμμισμένων μετοχών:
Μέγα δέ καί εἰς τοῦτο συμβάλλεται ὅτι ὁρῶσι τούς πρεσβυτέρους πειθομένους τοῖς
ἄρχουσιν ἰσχυρῶς.
Ταῦτα δέ ποιήσας ὁ Κλεόμβροτος ἐστρατοπεδεύσατο ἐν Λεύκτροις τῆς Θεσπικῆς.
Οἱ Ἀθηναῖοι κατεψηφίσαντο τῶν ναυμαχησάντων στρατηγῶν ὀκτώ ὄντων.
Τῶν δέ Ἀθηναίων ἡ βουλή ἐτύγχανεν ἐν ἀκροπόλει καθημένη.
6. Στις παρακάτω προτάσεις να βρείτε τις μετοχές και να δηλώσετε αν είναι
συνημμένες ή απόλυτες:
Οἱ δέ Λακεδαιμόνιοι ἀκούσαντες οὐκ ἐποιοῦντο μέν φανεράν ὀργήν τοῖς
Ἀθηναίοις.
Ἤδη δέ αὐτοῦ ὄντος βιαίου ἤχθοντο οἵ τε ἄλλοι Ἕλληνες.
Κρέοντος τοῦ Μενοικέως βασιλεύοντος οὐ μικρά συμφορά κατέσχε Θήβας.
Ὁ δέ Κλεόμβροτος ταῦτα ἀκούσας παρεσκευάσατο πρός μάχην.
Απαντήσεις στις ερωτήσεις κατανόησης του σχολικού βιβλίου
1. Ποιος νόμος ίσχυε στους Ηλείους για όποια έγγαμη γυναίκα διέβαινε τον
Αλφειό κατά τον χρόνο τέλεσης των Ολυμπιακών Αγώνων;
Δεν επιτρεπόταν στις γυναίκες να μπουν στο στάδιο κατά τη διάρκεια τέλεσης των
Ολυμπιακών Αγώνων, αλλά ούτε και να διαβούν αυτές τις μέρες τον Αλφειό ποταμό. Για όποια γυναίκα τολμούσε να παραβεί αυτόν το νόμο προβλεπόταν βαρύτατη
ποινή, αφού θα την έριχναν από απόκρημνο βουνό.
2. Ποιος νόμος ψηφίστηκε από τους ελλανοδίκες μετά από όσα συνέβησαν
με την Καλλιπάτειρα;
Αφού η Καλλιπάτειρα αποκαλύφθηκε, αλλά δεν τιμωρήθηκε, οι ελλανοδίκες αποφάσισαν στο εξής οι γυμναστές να μπαίνουν στο στάδιο γυμνοί, ώστε καμία γυναίκα
να μην προσπαθήσει ξανά να τους εξαπατήσει μεταμφιεσμένη. Έτσι, δε θα είχαν να
αντιμετωπίσουν ξανά το ίδιο πρόβλημα στο μέλλον.
3. Έχετε υπόψη σας σύγχρονες μορφές κοινωνικών ή άλλων διακρίσεων εις
βάρος των γυναικών στη χώρα μας ή στον υπόλοιπο κόσμο; Ποιοι παράγοντες θεωρείτε ότι συμβάλλουν στην ύπαρξη και στη διατήρησή τους;
Ακόμη και μετά από μακροχρόνιους αγώνες για ισότητα των δύο φύλων οι διακρίσεις παραμένουν. Σε πολλές χώρες οι γυναίκες άργησαν να κατακτήσουν τα κοινωνικά και πολιτικά τους δικαιώματα, ενώ σε ορισμένες περιοχές τα στερούνται ακόμη.
Για παράδειγμα το δικαίωμα ψήφου δόθηκε στις γυναίκες της Ελβετίας μόλις το
1971 και στην Ελλάδα το 1952. Οι παράγοντες που συμβάλλουν στη διατήρηση τέτοιων ανισοτήτων είναι κυρίως οικονομικοί ή κοινωνικοί. Οι κοινωνικές αντιλήψεις
κάποιων λαών ευνοούν τη διατήρηση της κοινωνικής κατωτερότητας της γυναίκας.
Άλλες φορές οι αιτίες των διακρίσεων μεταξύ των δύο φύλων βρίσκονται στην ίδια
τη φύση ή στον κοινωνικό ρόλο, που η φύση ορίζει για κάθε φύλο. Έτσι για παράδειγμα τα δύο φύλα συμμετέχουν με διαφορετικό τρόπο στον πόλεμο. Τέτοιες διαφορές στους ρόλους είναι φυσικές και διατηρητέες, διότι εξίσωση των δύο φύλων δε
σημαίνει εξομοίωση. Οι γυναίκες πρέπει να έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους άντρες, όχι όμως και τους ίδιους ρόλους, αν αυτοί δεν ταιριάζουν στη φύση τους.
Αρχαία Ελληνικά Β Γυμνασίου Ενότητα 9 : Η Καλλιπάτειρα
ΠΗΓΗ http://filologosab.blogspot.com/2019/03/9.html
Αρχαία Ελληνικά Β Γυμνασίου
Ενότητα 9 : Η Καλλιπάτειρα
Φύλλο εργασίας
Φύλλο εργασίας
Α.ΥΠΟΜΝΗΣΕΙΣ:
1) Ο Παυσανίας ήταν Έλληνας περιηγητής και γεωγράφος του 2ου αι. μ.Χ.. Είναι διάσημος για το « Ελλάδος περιήγησις», ένα έργο που περιγράφει την αρχαία Ελλάδα με μαρτυρίες από πρώτο χέρι και αποτελεί σοβαρό σημείο σύνδεσης μεταξύ της κλασσικής φιλολογίας και της σύγχρονης αρχαιολογίας .
2) Η Καλλιπάτειρα, κόρη του Ολυμπιονίκη Διαγόρα του Ρόδιου, ήταν η πρώτη γυναίκα της αρχαιότητας που μπήκε μέσα σε αθλητικό χώρο και παρακολούθησε τους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες. Οι κανονισμοί απαγόρευαν την είσοδο και την παρακολούθηση των γυμνικών αγώνων για τις γυναίκες, αλλιώς τιμωρούνταν σε θάνατο με κατακρήμνιση από το βραχώδες όρος Τυπαίο. Η Καλλιπάτειρα, θέλοντας να θαυμάσει το γιο της Πεισίροδο που αγωνιζόταν στην πάλη, πήρε την τόλμη και περιφρονώντας τη σχετική απαγόρευση και την επαπειλούμενη ποινή, μεταμφιέστηκε σε γυμναστή, εισήλθε και παρακολούθησε τον αγώνα.
Προδόθηκε όμως από τον ενθουσιασμό της για τη νίκη του γιου της. Ωστόσο, δεν της επιβλήθηκε η θανατική ποινή, καθώς η οικογένειά της είχε βγάλει σειρά Ολυμπιονικών.
Προδόθηκε όμως από τον ενθουσιασμό της για τη νίκη του γιου της. Ωστόσο, δεν της επιβλήθηκε η θανατική ποινή, καθώς η οικογένειά της είχε βγάλει σειρά Ολυμπιονικών.
3)Ελλανοδίκες : Στην ουσία ήταν οι επίσημοι γενικοί διοργανωτές των αγώνων και οι κύριοι υπεύθυνοι για τη σωστή διεξαγωγή τους .Οι Ελλανοδίκες ήταν κάτοικοι της Ήλιδας και είχαν καταγωγή από αρχοντικές της οικογένειες.
4) Δείτε το βίντεο για την Καλλιπάτειρα
Β.ΔΡΑΣΕΙΣ:
5) Ποιο νόμο είχαν οι Ηλείοι για τις γυναίκες , όταν διεξάγονταν οι ολυμπιακοί αγώνες;
6)Η Καλλιπάτειρα δε σεβάστηκε τον νόμο αυτό. Τι συνέβη σύμφωνα με τον Παυσανία;
7) Γιατί δεν τιμωρήθηκε η Καλλιπάτειρα;
8) Ποιο νόμο ψήφισαν οι ελλανοδίκες μετά τα γεγονότα με την Καλλιπάτειρα;
9) Έχεις ακούσει άλλες περιπτώσεις που οι γυναίκες αντιμετωπίζονται διαφορετικά από τους άντρες; Ποια είναι η γνώμη σου;
Λεξιλογικές ασκήσεις – φέρω ( αρχικοί χρόνοι :φέρω, πρτ. ἔφερον, μέλλ. οἴσω, αόρ. α΄ ἤνεγκα, αόρ. β΄ ἤνεγκον πρκμ. ἐνήνοχα, υπερσ. -ενηνόχειν )
10) Βρες τη σημασία των λέξεων που δεν γνωρίζεις στο :
11)Να αντιστοιχίσεις τα επίθετα της στήλης Α με τα συνώνυμά τους της στήλης Β
Α Β
1. φερέγγυος α) επωφελής /αποδοτικός
2. παράφορος β) ελπιδοφόρος
3. διηνεκής γ) αξιόπιστος/έμπιστος
4. φέρελπις δ ) επίμονος /ενοχλητικός
5. φορτικός ε) διαρκής / ακατάπαυστος
6. πρόσφορος στ) ορμητικός /σφοδρός
12) Να συμπληρώσεις τα κενά διαλέγοντας το κατάλληλο ρήμα από αυτά που βρίσκονται στην παρένθεση
· Η τεχνολογική επανάσταση ............................... (συνέφερε, επέφερε, περιέφερε) στις μέρες μας ραγδαίες οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές
· ...................................... (Διέφερε, υπέφερε, συνέφερε) πολύ μετά το χωρισμό τους, αλλά ............................... (έφερε, κατάφερε, επανέφερε) τελικά να τον ξεπεράσει.
· Όταν θυμώνεις, συχνά χάνεις τον έλεγχο και ...................................... (καταφέρεσαι, παραφέρεσαι, συμπεριφέρεσαι) Πρέπει να μάθεις να αυτοσυγκρατείσαι!
· Δεν γνώριζε, είπε, όλα τα δεδομένα του προβλήματος κι έτσι δεν.................................(συνέφερε, απέφερε, εξέφερε) τελικά άποψη.
· Η επιχείρηση φέτος μάς ..................................... (συνέφερε, απέφερε, επέφερε, ) πολλά κέρδη.
· Πολλοί φιλέλληνες................................................... (επανέφεραν, συνεισέφεραν, διέφεραν ) οικονομικά και ηθικά στον αγώνα των Ελλήνων για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού.
· ……………………(Φέρθηκε, καταφέρθηκε, προσφέρθηκε) με βίαιο και αχαρακτήριστο τρόπο εναντίον μελών της ομάδας μας.
· Επιφυλάσσομαι να ………………. (αναφέρω, εκφέρω, φέρω) γνώμη στο τέλος.
· Ο μάρτυρας δεν ήταν σε θέση να ……………….. (καταφέρει, εισφέρει, αποφέρει) ουσιαστικά στοιχεία στην έρευνα.
Γ.ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ:
13) Να αποδώσετε το μήνυμα του κειμένου σε 30-40 λέξεις.
14 ) α) Είσαι η Καλλιπάτειρα και βρίσκεσαι μπροστά στους Ελλανοδίκες: δικαιολόγησε την πράξη σου).
Β )Είσαι ένας από τους Ελλανοδίκες: να υποστηρίξεις με επιχειρήματα την αθώωση της Καλλιπάτειρας.
15) Να γράψετε τα ουσιαστικά στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού:
τὴν ὁδὸν, τὸν ἀγῶνα ,τοῦ ἀνδρός, τῷ γυμναστῇ, τῷ πατρὶ,τῷ παιδὶ, νῖκαι
16) ἐκστρατεύω : Γράψε το γ πληθ όλων των χρόνων ενεργητικής και μέσης φωνής
17) ἐπιβουλεύω: α) Κλίνε την Υποτακτική Παρακειμένου. β)Γράψε τα απαρέμφατα Ενεργητικής φωνής.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Στην οδό που οδηγεί στην Ολυμπία υπάρχει ένα απόκρημνο βουνό με ψηλούς βράχους, που ονομάζεται Τυπαίο. Υπάρχει νόμος στους Ηλείους σ' αυτό να πετούν τις γυναίκες, αν αποκαλυφθούν να έχουν έρθει στο χώρο της Ολυμπίας ή και γενικά κατά τις απαγορευμένες γι’ αυτές μέρες να έχουν περάσει τον Αλφειό .Ούτε και λένε ότι πιάστηκε καμιά ,παρά μόνο η Καλλιπάτειρα ,η οποία από μερικούς ονομάζεται και Φερενίκη. Αυτή, επειδή είχε πεθάνει νωρίτερα ο σύζυγός της, αφού μεταμφιέστηκε πλήρως σε άντρα γυμναστή, έφερε στην Ολυμπία τον γιο της για ν’αγωνιστεί .Μόλις, λοιπόν, νίκησε ο Πεισίροδος, τον φράκτη με τον οποίο έχουν τους γυμναστές περιορισμένους ,καθώς τον πηδούσε η Καλλιπάτειρα ,έμεινε γυμνή. Αν και αποκαλύφθηκε ότι ήταν γυναίκα, την άφησαν ατιμώρητη, και στον πατέρα της και στα αδέλφια της και στο γιο της αποδίδοντας σεβασμό -γιατί είχαν νικήσει όλοι στους Ολυμπιακούς Αγώνες- θεσμοθέτησαν, όμως, νόμο για τους γυμναστές στο εξής να μπαίνουν γυμνοί στους αγώνες(στον αγωνιστικό χώρο).
Διδακτικές ώρες: 4
Διδακτικοί στόχοι
1. έλθουν οι μαθητές/τριες σε επαφή με μια διήγηση ανεκδοτολογικού χαρακτήρα.
2. Να αντιληφθούν τη σπουδαιότητα του θεσμού των Ολυμπιακών Αγώνων στην αρχαιότητα.
3. Να γνωρίσουν στοιχεία αναφορικά με τη θέση της γυναίκας στον αρχαιοελληνικό κόσμο.
4. Να κατανοήσουν τη συντακτική λειτουργία της μετοχής, ως ιδιαίτερο στοιχείο διαφοροποίησης της α.ε. σε σχέση με τη ν.ε.
Το κείμενο της ενότητας (σελ. 68 σχ. βιβλίου)
Με τη βοήθεια ενός διαγράμματος, μπορούν οι μαθητές/τριες να προσπελάσουν νοηματικά το κείμενο.
- Το κείμενο είναι πρόσφορο για διαθεματική προσέγγιση, ανακαλώντας και αξιοποιώντας γνώσεις των μαθητών από την Ιστορία, τη Φυσική Αγωγή και τα σύγχρονα δεδομένα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
- Μπορεί να συζητηθεί σε ομάδες η θέση της γυναίκας στις κοινωνίες διαχρονικά.
- Τα σχόλια και οι ερωτήσεις των σελ. 69 και 70, καθώς και το δεύτερο παράλληλο κείμενο της σελ. 152 μπορούν να αξιοποιηθούν επίσης για εμβάθυνση στο περιεχόμενο του κειμένου.
Για μια αναπαράσταση της δίκης της Καλλιπάτειρας ως μέσου βιωματικής προσέγγισης της γνώσης βλ. σχετικό διδακτικό σενάριο στο αποθετήριο εκπαιδευτικών σεναρίων «Πρωτέας»: σενάριο
1. Ετυμολογικά.
Δεύτερο συνθετικό λέξη κλιτή - ρήμα: δε θα διδαχθεί.
2. Σύνταξη.
Τα είδη της μετοχής.
Με αφόρμηση την αναγνώριση τύπων μετοχών στο κείμενο, εισάγονται οι μαθητές/τριες στη συντακτική λειτουργία της μετοχής. Ιδιαιτέρως επισημαίνεται η χρήση της ως στοιχείου διαφοροποίησης της α.ε. γλώσσας σε σχέση με την αναλυτικότητα της ν.ε. Με όχημα την απόδοση στη ν.ε., γίνεται απλή αναφορά στα είδη της μετοχής (επιθετική, επιρρηματική, κατηγορηματική).
Η εξειδικευμένη τυποποίηση (συνημμένη, απόλυτη, ρήματα που συντάσσονται με κατηγορηματική μετοχή) δε θα διδαχθεί.
Ασκήσεις
Σελ. 70: 1-3
Σελ. 72: 1-3
Σελ. 75: 3, (χωρίς χαρακτηρισμό συνημμένων απόλυτων)
Λίγα λόγια για το κείμενο
1ο ερώτημα:
Στην Ολυμπία, εκτός από τους αθλητές που αγωνιζόντουσαν γυμνοί, από κάποιο σημείο και μετά, στο στάδιο έμπαιναν γυμνοί και οι γυμναστές (οι προπονητές) των αθλητών. Γιατί άραγε;
2ο ερώτημα:
Οι γυναίκες παρακολουθούσαν τους αγώνες; Τι θα γινόταν αν έμπαινε κάποια στο γήπεδο;
Τις απαντήσεις θα τις βρεις στο κείμενο!
Παρουσίαση του χώρου της Ολυμπίας από το Γυμνάσιο Ολυμπίας ή από το Υπουργείο Πολιτισμού
Αναπαράσταση του χώρου εδώ
Xάλκινο αγαλμάτιο κόρης-δρομέα από το ιερό του Διός στη Δωδώνη.
550-540 π.Χ. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθήνας
Εισαγωγικό σημείωμα
Ο Παυσανίας (115-180 μ.Χ.) είναι ο πολυταξιδεμένος περιηγητής και γεωγράφος στον οποίο οφείλουμε μια κατατοπιστική και λεπτομερειακή περιγραφή της Πελοποννήσου και μέρους της Στερεάς Ελλάδας. Στο έργο του Ἑλλάδος Περιήγησις μας δίνει, μεταξύ άλλων, εκτεταμένες περιγραφές θρησκευτικών εθίμων και τελετών, καθώς και σημαντικότατες πληροφορίες για τη θρησκευτική τέχνη και αρχιτεκτονική των περιοχών της Ολυμπίας και των Δελφών. Με την ευκαιρία της επίσκεψής του στην Ολυμπία αφηγείται την περίπτωση της Καλλιπάτειρας, της μοναδικής έγγαμης γυναίκας που κατάφερε να εισέλθει στον χώρο τέλεσης των αγώνων και να μην τιμωρηθεί.
Εισαγωγικό σημείωμα
Ο Παυσανίας (115-180 μ.Χ.) είναι ο πολυταξιδεμένος περιηγητής και γεωγράφος στον οποίο οφείλουμε μια κατατοπιστική και λεπτομερειακή περιγραφή της Πελοποννήσου και μέρους της Στερεάς Ελλάδας. Στο έργο του Ἑλλάδος Περιήγησις μας δίνει, μεταξύ άλλων, εκτεταμένες περιγραφές θρησκευτικών εθίμων και τελετών, καθώς και σημαντικότατες πληροφορίες για τη θρησκευτική τέχνη και αρχιτεκτονική των περιοχών της Ολυμπίας και των Δελφών. Με την ευκαιρία της επίσκεψής του στην Ολυμπία αφηγείται την περίπτωση της Καλλιπάτειρας, της μοναδικής έγγαμης γυναίκας που κατάφερε να εισέλθει στον χώρο τέλεσης των αγώνων και να μην τιμωρηθεί.
 | |
|
Περιήγηση στον ναό του Απόλλωνα και στο μαντείο των Δελφών
|
|
Διάβασε για τους Ολυμπιακούς αγώνες στο ΥπουργείοΠολιτισμού,
στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, δες και στοΒρετανικό Μουσείο (στα αγγλικά) |
|
Διάβασε για τους άλλους αγώνες στο Ίδρυμα ΜείζονοςΕλληνισμού
Το κείμενο
Κατὰ δὲ τὴν ἐς Ὀλυμπίαν ὁδὸν ἔστιν ὄρος πέτραις ὑψηλαῖς
ἀπότομον, Τυπαῖον καλούμενον. Κατὰ τούτου τὰς γυναῖκας Ἠλείοις ἐστὶν ὠθεῖν νόμος, ἤν φωραθῶσιν ἐς τὸν ἀγῶνα ἐλ θοῦσαι τὸν Ὀλυμπικὸν ἤ καὶ ὅλως ἐν ταῖς ἀπειρημέναις σφί σιν ἡμέραις διαβᾶσαι τὸν Ἀλφειόν. Οὐ μὴν οὐδὲ ἁλῶναι λέ γουσιν οὐδεμίαν, ὅτι μὴ Καλλιπάτειραν μόνην, ἥ ὑπό τινων καὶ Φερενίκη καλεῖται. Αὕτη προαποθανόντος αὐτῇ τοῦ ἀν δρός, ἐξεικάσασα αὑτὴν τὰ πάντα ἀνδρὶ γυμναστῇ, ἤγαγεν ἐς Ὀλυμπίαν τὸν υἱὸν μαχούμενον· νικῶντος δὲ τοῦ Πεισι ρόδου, τὸ ἔρυμα ἐν ᾧ τοὺς γυμναστὰς ἔχουσιν ἀπειλημμέ νους, τοῦτο ὑπερπηδῶσα ἡ Καλλιπάτειρα ἐγυμνώθη. Φωρα θείσης δὲ ὅτι εἴη γυνή, ταύτην ἀφιᾶσιν ἀζήμιον καὶ τῷ πατρί καὶ ἀδελφοῖς αὐτῆς καὶ τῷ παιδί αἰδῶ νέμοντες - ὑπῆρχον δὴ ἅπασιν αὐτοῖς Ὀλυμπικαὶ νῖκαι - ἐποίησαν δὲ νόμον ἐς τὸ ἔπει τα ἐπὶ τοῖς γυμνασταῖς γυμνοὺς σφᾶς ἐς τὸν ἀγῶνα ἐσέρχε σθαι.
Ερμηνευτικά σχόλια
Κατὰ τούτου τὰς γυναῖκας Ἠλείοις ἐστὶν ὠθεῖν νόμος, ἢν φωρα
θῶσιν ἐς τὸν ἀγῶνα ἐλθοῦσαι τὸν Ὀλυμπικόν: Ξένοι, βάρβαροι, ακόμη και δούλοι μπορούσαν να παρακολουθούν τους Ολυμπια κούς Αγώνες. Απαγορευόταν όμως ρητά να εισέρχονται στο στά διο και να παρακολουθούν τους αγώνες οι έγγαμες γυναίκες. Η μόνη ενήλικη γυναίκα που μπορούσε να παρακολουθήσει τους α γώνες ήταν η ιέρεια της θεάς Δήμητρας.
Οὐ μὴν οὐδὲ ἁλῶναι λέγουσιν οὐδεμίαν, ὅτι μὴ Καλλιπάτειραν
μόνην: Η μοναδική έγγαμη γυναίκα που τόλμησε να παραβιάσει το άβατο της Ολυμπίας ήταν η Καλλιπάτειρα από τη Ρόδο, που καταγόταν από μεγάλη οικογένεια ολυμπιονικών. Αυτή, όταν έμεινε χήρα, ανέλαβε η ίδια την εκγύμναση και την προετοιμα σία του γιου της Πεισιρόδου, για να λάβει μέρος στο αγώνισμα της πυγμαχίας κατά την 96η Ολυμπιάδα (396 π.Χ.). Φλεγόμενη από επιθυμία να παρακολουθήσει τον γιο της να αγωνίζεται και να νικά στην Ολυμπία, αψήφησε τον σχετικό νόμο, μεταμφιέστηκε σε άντρα γυμναστή και πέρασε στο στάδιο.
ταύτην ἀφιᾶσιν ἀζήμιον καὶ τῷ πατρὶ καὶ ἀδελφοῖς αὐτῆς καὶ
τῷ παιδὶ αἰδῶ νέμοντες: Από σεβασμό προς τον πατέρα, το σύζυ γο και τον γιο της για τη σημαντική αθλητική συνεισφορά τους, οι ελλανοδίκες δεν την τιμώρησαν, αλλά την άφησαν ελεύθε ρη. Ήταν κόρη του περίφημου ολυμπιονίκη Διαγόρα και σύζυγος ενός επίσης μεγάλου ολυμπιονίκη, του Καλλιάνακτος, ενώ τα α δέρφια της και ο γιος της κέρδισαν κι αυτά σημαντικές νίκες στους Ολυμπιακούς Αγώνες και στα Ίσθμια.
Ερωτήσεις
1. Ποιος νόμος ίσχυε στους Ηλείους για όποια έγγαμη γυναίκα διέ
βαινε τον Αλφειό κατά τον χρόνο τέλεσης των Ολυμπιακών Αγώ νων;
2. Ποιος νόμος ψηφίστηκε από τους ελλανοδίκες μετά από όσα
συνέβησαν με την Καλλιπάτειρα;
3. Έχετε υπόψη σας σύγχρονες μορφές κοινωνικών ή άλλων δια
κρίσεων εις βάρος των γυναικών στη χώρα μας ή στον υπόλοι πο κόσμο; Ποιοι παράγοντες θεωρείτε ότι συμβάλλουν στην ύπαρ ξη και στη διατήρησή τους;
Διαβάζω το αρχαίο κείμενο και απαντώ σε ερωτήσεις κατανόησης,
επι λογής από κατάλογο  , 
Κατέβασε το αρχείο, για να γράψεις τη μετάφρασή σου: με λεξιλό
γιο , χωρίς λεξιλόγιο
Κατέβασε τη μετάφραση σε αρχείο
ή αν έχεις πρόβλημα μετους πολυτονικούς χαρακτήρες σε αρχείο 
Άσκηση για τη μετάφραση, επιλογής από κατάλογο
διαβᾶσαι τὸν Ἀλφειόν.
ὅτι μὴ Καλλιπάτειραν μόνην,
ἥ ὑπό τινων καὶ Φερενίκη καλεῖται
νικῶντος δὲ τοῦ Πεισιρόδου,
τοῦτο ὑπερπηδῶσα ἡ Καλλιπάτειρα ἐγυμνώθη.
γυμνοὺς σφᾶς ἐς τὸν ἀγῶνα ἐσέρχεσθαι.
 |
Λεξιλογικός Πίνακας
Δεύ
