https://www.youtube.com/watch?v=ngvZRwOhf9g
23-«Στον Ουρανό του Τίποτα με Ελάχιστα» ποίηση: Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ Πολυχώρος τέχνης Αλεξάνδρεια
https://www.youtube.com/watch?v=PcOQZRgtcmA
Αναγνωρίζοντας τη δική μας ευκαιρία | Katerina Angelaki-Rooke | TEDxPatras
Absence, Inspiration, Creation | Katerina Anghelaki-Rooke | TEDxAthens
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΓΓΕΛΑΚΗ-ΡΟΥΚ - Ποίηση 1963-2011 / Άπαντα
http://anagnoseispoiiton.blogspot.com/2015/03/1963-2011.htmlΗ Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, θα βυθισθεί σε γραφές για να υψωθεί ως τ’ αστέρια, αγγίζοντας το φως τους. Στο ποιητικό άπειρο εμβαπτίζεται στη συμβολική χρήση ονομάτων, που με το φως τους χάραξαν μια προσωπική εγκάρσια τομή, στις πνοές του λόγου της. Με αυτό τον τρόπο, καταφέρνει να διαπερνά όρια, μετουσιώνοντας μια αποκαλυπτική βιωματική, με αφηγηματική μυθολογική σαφήνεια.
Περισώζει λέξεις με συμβολικά νοήματα, που αφορμή έψαχναν για να αποτυπωθούν στην πλημμυρίδα της ψυχής και του νου. Οι αντιστοιχίες πολλές σε τοπία αισθήσεων, απλά αναβάλλουν τον θάνατο. Γιατί, πριν από μια ειδυλλιακή άνοιξη, πάντα στον χειμώνα κρύβεται η πανάρχαια πάλη με την θνητότητα. Έτσι, παρασύρεται σε υγρούς κυματισμούς με προσωπικούς αρχιτεκτονικούς κώδικες, αποκωδικοποιώντας όσο βέβαια είναι μπορετό, την αδοκίμαστη αθανασία στον σχηματισμό των ποιημάτων της.
ΤΟ ΣΩΜΑ ΕΙΝΑΙ Η ΝΙΚΗ ΚΑΙ Η ΗΤΤΑ ΤΩΝ ΟΝΕΙΡΩΝ
Το σώμα είναι η Νίκη των ονείρων
όταν ασύστολο σαν το νερό
σηκώνετ’ απ’ τον ύπνο
με κοιμισμέν’ ακόμα τις βούλες
τις ουλές, τα τόσα τα σημάδια
τους σκούρους ελαιώνες του
ερωτευμένους
δροσερούς μέσα στη χούφτα.
Το σώμα είναι η Ήττα των ονείρων
σαν κείται μακρύ κι αδειανό
- να φωνάξεις μέσα ακούς την ηχώ -
με τις αναιμικές τριχίτσες του
ανέραστο απ’ το χρόνο
βογκάει, πλήγεται
μισεί την κίνησή του
ξεθωριάζει σταθερά
το αρχικό του μαύρο
ξυπνώντας ζεύεται την τσάντα
από δαύτη κρέμεται μαρτυρικά
ώρες μέσα στη σκόνη.
Το σώμα είναι η Νίκη των ονείρων
όταν βάζει το ένα πόδι μπρος στο άλλο
και κερδίζει τον συγκεκριμένο χώρο.
Έναν τόπο.
Με τράνταγμα βαρύ.
Θάνατο.
Όταν το σώμα κερδίζει τον τόπο του
με θάνατο
στην πλατεία
σαν λύκος με ρύγχος καυτό
ουρλιάζει το «θέλω»
«δεν αντέχω»
«φοβερίζω - ανατρέπω»
«πεινάει το μωρό μου».
Το σώμα γεννάει το δίκιο του
και το υπερασπίζεται.
Το σώμα φτιάχνει το λουλούδι
φτύνει το κουκούτσι - θάνατο
κατρακυλάει πετάει
ακίνητο στροβιλίζεται γύρω απ’ την καταβόθρα
- κίνηση του κόσμου -
στ’ όνειρο το σώμα θριαμβεύει
ή βρίσκεται γυμνό στους δρόμους
κι υποφέρει
χάνει τα δόντια του
τρέμει από έρωτα
σκάει η γη του σαν καρπούζι
και τελειώνει.
Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΕΡΩΤΙΚΟΣ
Ακολουθεί την συγκίνηση που προκαλεί η απώλει,α σε όλο το φάσμα της συναισθηματικής κλίμακας. Με λεπτούς λυρικούς τόνους, θα αποκρυπτογραφήσει το σύννεφο που έρχεται να βρέξει τη ζωή της. Το διαπερνά μουσκεμένη, αφού πρώτα πλυθούν οι αμαρτίες στη βροχή που λυτρώνει και απελευθερώνει τις λέξεις της. Με απροσποίητη αμεσότητα αρθρώνει την ουσία, επιβεβαιώνοντας τα λόγια του Pierre Reverdy, «η τέχνη από και για τη ζωή, η ζωή για και από την τέχνη».
Τα μέλη του σώματος γίνονται «απλές υποθήκες θανάτου», που φιλτράρονται από την ψυχολογία του χρόνου, στα διδάγματα της απουσίας. Γι’ αυτό, διατηρεί τη γεύση και το άρωμα από την τελευταία συνάντηση με το όνειρο, κοινωνώντας της αφής την αλήθεια. Ανασκευάζει τη σιωπή με κτητικά και ρήματα, απομνημονεύοντας χρόνους στη φλυαρία των σωμάτων.
me what art could not
Daniel Weissbort
Δεν ύφαινα, δεν έπλεκα,
ένα γραφτό άρχιζα, κι έσβηνα
κάτω απ’ το βάρος της λέξης
γιατί εμποδίζεται η τέλεια έκφραση
όταν πιέζετ’ από πόνο το μέσα.
Κι ενώ η απουσία είναι το θέμα της ζωής μου
- απουσία από τη ζωή -
κλάματα βγαίνουν στο χαρτί
κι η φυσική οδύνη του σώματος
που στερείται.
Σβήνω, σχίζω, πνίγω
τις ζωντανές κραυγές
«Πού είσαι, έλα, σε περιμένω
ετούτη η άνοιξη δεν είναι σαν τις άλλες»
και ξαναρχίζω το πρωί
με νέα πουλιά και λευκά σεντόνια
να στεγνώνουν στον ήλιο.
Δε θα ’σαι ποτέ εδώ
με το λάστιχο να ποτίζεις τα λουλούδια
να στάζουν τα παλιά ταβάνια
φορτωμένα βροχή
και να ’χει διαλυθεί η δική μου
μες στη δική σου προσωπικότητα
ήσυχα, φθινοπωρινά...
Η εκλεκτή καρδιά σου
- εκλεκτή γιατί τη διάλεξα -
θα ’ναι πάντα αλλού
κι εγώ με λέξεις θα κόβω
τις κλωστές που με δένουν
με τον συγκεκριμένο άντρα
που νοσταλγώ
όσο να γίνει σύμβολο Νοσταλγίας ο Οδυσσέας
και ν’ αρμενίζει τις θάλασσες
στου καθενός το νου.
Σε λησμονώ με πάθος
κάθε μέρα
για να πλυθείς από τις αμαρτίες
της γλύκας και της μυρωδιάς
κι ολοκάθαρος πια
να μπεις στην αθανασία.
Είναι σκληρή δουλειά κι άχαρη.
Μόνη μου πληρωμή αν καταλάβω
στο τέλος τι ανθρώπινη παρουσία
τι απουσία
ή πώς λειτουργεί το εγώ
στην τόσην ερημιά, στον τόσο χρόνο
πώς δεν σταματάει με τίποτα το αύριο
το σώμα όλο ξαναφτιάχνει τον εαυτό του
σηκώνεται και πέφτει στο κρεβάτι
σαν να το πελεκάνε
πότε άρρωστο και πότε ερωτευμένο
ελπίζοντας
πως ό,τι χάνει σε αφή
κερδίζει σε ουσία.
Συναισθήματα και σκέψεις, δοξασία και θρήνος εντοπίζονται στις συμπτώσεις του χρόνου, για να ερμηνευθούν ευαισθησίες με υπερρεαλιστικές μεταφορικότητες. Έντερα, στομάχι, αγγεία, φλέβες, συκώτι, καρδιά αποτυπώνουν τη συγκίνηση της ποιητικής έμπνευσης. Οριοθετεί τις ιδιότητές του, διεγείροντας νοηματολογικές μεθερμηνεύσεις, που θα την ταξιδέψουν σε μια θάλασσα κόκκινη. Ίσως έτσι, κατανοηθούν οι λαβύρινθοι στις φλεβικές διακλαδώσεις, που οδηγούν στις κατακόμβες των οργάνων με σιωπηλές θρομβώσεις.
Γίνεται μετάληψη μιας συγκίνησης ακριβής που απλώνεται στο σώμα, αλλά κάτω και μέσα στο σώμα. Για να αφομοιωθεί και να ανθίσει η αναπηρία που βασανίζει την ύλη, στις κερκόπορτες του χρόνου.
Ό,τι χάνεται μπορεί να σωθεί σε απρόσμενη στιγμή συνειδητά ή ασύνειδα, στις προσχώσεις του ονείρου. Έτσι, με πραότητα η ποιήτρια διυλίζει την εναγώνια θνητότητα, προσεγγίζοντάς την ως «θρίαμβο(ς) της σταθερής απώλειας».
και κάνουν αισθητή
την κάθοδο
της μεμψίμοιρης μέρας
το στομάχι
η σακούλα του παλιού έρωτα
η φτώχεια της πέψης
η εξωτερική αύξηση
η εσωτερική στέρηση
τα αγγεία
με τα στεκάμενα αίματα
της προσωπικής μου αποτυχίας
κι οι φλέβες
τα χοντρά σκοινιά της ύπαρξής μου
που μ’ έδεναν μαζί σου
όταν το ρολόι του σώματός σου
χτύπαγε
κι άδειαζε μέσα μου
το συκώτι
το λαβωμένο σκούρο τριαντάφυλλο
οι κυκλικές σκηνές
των σπλάχνων
η υψηλή τραγωδία
του λαιμού,
το μέσα της σήψης
το έξω της επιβίωσης
η σκοτεινή συντεχνία
πώς μυστικά συνεργάζονται
τα όργανα που σε καταρρακώνουν
τα βαριά τα σιωπηλά
κλειδιά του θανάτου
κρατώ
κι ολόκλειστο κουτί
ακόμη ταξιδεύω
στη θάλασσα την κόκκινη
που θα με κουκουλώσει.
αυτό που είμαστε στιγμιαία
αλλ’ είναι θρίαμβος
αυτή η σταθερή απώλεια.
Σώζεται μόνο
η σιωπή του φύλλου
σκουραίνει το σώμα
μαζί με τη μέρα
ως της νύχτας την απρόσμενη
λάμψη του μαύρου.
Θραύσματα ζωής
αντικαταστούν τα χρώματα
στις μικρές απεικονίσεις
του ονείρου
αμυχές
τις σκιές φωτός
στο προσωρινό δέρμα.
Τυφλή στο τόσο μαύρο
ζήταγα θεό
και μου ’διναν ένα μονάχα
δάχτυλο για να τριφτώ
θριαμβεύω τώρα
στα πιο κρυφά μέρη
που συλλαμβάνεται
η ιδέα: εδώ
μαθαίνω επιτέλους
πώς θα φύγω πρώτη.
Τα αγγίγματα είναι συνώνυμα της μνήμης που εξελίσσουν την αλήθεια, στις μεθερμηνείες της ανάμνησης. Η λήθη αποχωρεί, καταλαμβάνοντας τη θέση της αποσπασματικής αφής στα κομμάτια του έρωτα. Αποσχισμένες πια από τη σκέψη, μετριούνται οι αισθήσεις στα πέντε δάχτυλα, αμβλύνοντας το μαρτύριο της αγάπης στην τυφλή έλξη των σωμάτων.
ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΕΙΣΑΙ ΩΡΑΙΟΣ
ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΑΕΡΑΣ (1990)
Στις ερήμους των λέξεων, υπαρξιακά ερωτήματα αφηγούνται«ποιος ξέρει μέσα σε μια νύχτα τι ανταλλαγές έγιναν/τι έδωσα, τι πήρα, από τι παραιτήθηκα/τι υποσχέθηκα και με κράτησε για υπηρέτριά της /η ζωή…»
πίσω με σπρώχναν στο σκοτάδι της αρχής
μπουσούλαγα στο τίποτα, τα δάχτυλα μικρούτσικα
κρατάγανε το θάνατο, μαύρο γυαλιστερό παιχνίδι.
Δε θυμάμαι πώς έγινε κι άνθισα σε πληγή
πώς έμαθα να ισορροπώ ανάμεσα στο πύο
και στα ανοιχτά μου μάτια
μα εκεί που η μάνα μου λογάριαζε πως σαν το φύλλο στο νερό
θα μ’ έπαιρνε αταξίδευτη το ρέμα του θανάτου
Ποιος ξέρει μέσα σε μια νύχτα τι ανταλλαγές έγιναν
τι έδωσα, τι πήρα, από τι παραιτήθηκα
τι υποσχέθηκα και με κράτησε για υπηρέτριά της
η ζωή…
Ήταν εκβιασμός, συμφωνία, απειλή,
να είμαι ευγνώμων θα έπρεπε για το πετσοκομμένο δώρο
με είχανε διατάξει ή χαμηλά στη ρίζα της συγγνώμης;
Ποιας συγγνώμης, γιατί; Ποιο ήταν το βάρος
το τόσο ασήκωτο που πριν καν ξεκινήσω
με είχε εξουθενώσει, ή μήπως άλλο φορτίο ανάλαβα
και κούτσα κούτσα θα το πήγαινα ως το τέλος;
Έζησα και άρχισα να παίζω.
Μ’ εμπιστοσύνη στηριζόμουνα στο μηχάνημα
κι ανέβαινα τις σκάλες.
Στο πατάρι έστησα το βασίλειο των ονείρων μου
τη μαγική μου πόλη, κυρίες λεπτεπίλεπτες και κύριοι με καπέλο.
Στην πορτούλα δίπλα ήταν το καζανάκι του μπάνιου,
που ξέσπαγε πού και πού σαν κεραυνός
πάνω από τις άυλες συνήθειες των ηρώων μου.
Από κάτω ανέβαινε η ζέστα του κόσμου τούτου
Η κουζίνα και η χάρτινη μου φαντασία -
τα στροβιλίζει για λίγο μακριά
απ' τις κουτές σκευωρίες μας
και τ' αφήνει να πέσουν πάλι στη γη
εκεί ν' ανθίσουν.
Νωπές ακόμη παίρνει τις λεξούλες
να, εκεί έλα
και τις καθίζει μετά στο χώμα
σαν αναμνηστικά ξεραμένα τίποτα.
Ο αέρας σηκώνει τα σχισμένα φύλλα
της μικρής νουβέλας
κι όπως ανεβαίνουν, γίνεται ευανάγνωστη
η σελίδα της ζωής μας, για να διαβαστεί κάποτε στη νηνεμία
σαν ένα νόημα που μας δόθηκε ακέραιο.
Αντίλαλοι λυγμοί δυναμιτίζονται σε ακίνητα βλέμματα. Συγκρατούν τη μνήμη, αντέχοντας εκρήξεις στα πετρώματα της ανάμνησης. Ληγμένα συναισθήματα σε σώματα που πολύ αγαπήθηκαν, καταγράφουν θραύσματα καθώς πονάνε στα αναφιλητά του χρόνου. Είναι μια μελέτη, μια άσκηση επιβίωσης από τον πόνο, για να παραμείνει ενεργή η αιωνιότητα των αισθήσεων στην ενδοχώρα των συναισθημάτων.
Για τούτο και «η λύπη ομορφαίνει επειδή της μοιάζουμε» θα πει ο Οδυσσέας Ελύτης.
Η Λυπιού εμπεριέχει το μοιραίο της απώλειας μιας παρουσίας, στις ρευστές αποκλίσεις της θλίψης. Έτσι, η απουσία γεννά έναν αυτοματισμό άμυνας στη συναισθηματική εμπλοκή, ανιχνεύοντας την εσωτερικότητα με ποιητικό τρόπο.
Γιατί όπως λέει και η ίδια, «Ό,τι χάνεις μένει μαζί σου για πάντα/κι η Λυπιού είναι μια χώρα που έφτιαξα/για να ’μαι πάντα ένα μ’ αυτά που έχω χάσει».
Θα πει σ’ ένα της ποίημα,«Τι άδειο που είναι το σώμα/χωρίς μελλοντικούς προσδιορισμούς…».
Κι όμως, προσδιορίζεται μέσα στη φυσικότητα που κάθε στιγμή είναι γύρω της. Συμμετέχει, προσφέροντας στον αναγνώστη υλικά στοχαστικής σκέψης, με την απλότητα της αλήθειας που γεννούν οι στίχοι, αφήνοντας το συναίσθημα ελεύθερο να ταξιδέψει. Έτσι, λιτή κι απέριττη παρουσιάζει την απλότητα της αλήθειας της, χωρίς ίχνη ρητορισμού, γητεύοντας το άγχος του χρόνου. Ανακαλύπτει «μιαν απειλή ασώματη» να γλιστρά στα ποιήματά της και στην θέασή της, πλημμυρίζοντας στην ακούσια εγκατάλειψη «ανεπίτρεπτα πάθη».
Στην ακρώρεια των ψιθύρων, μιλημένη σιωπή εξιλεώνει καταφάσεις στην άρνηση της θνητότητας. Αμνηστεύει την απουσία, συνθηκολογώντας με προεκτάσεις παύσεων στα ενδεχόμενα που ο φόβος στενεύει, για να μπορούν να αδειάζουν οι πόνοι στα χειρόγραφα της λύπης. Κι όσο κι αν επιθυμεί να ενταφιάζει το σκοτάδι στης αυγής την ανάληψη, ασάλευτη παραμένει η δίνη της αγωνίας για το μελλούμενο αύριο.
Διδάσκει και διδάσκεται σωματικά την ύπαρξη στις προσλαμβάνουσες της ύλης. Η αντιληπτικότητα για την ορατή σύλληψη του δάσους, μέσα από το λίγο του δασικού τοπίου γίνεται το πεπρωμένο της ποιητικής της. Εστιάζεται οργανικά, επαναπροσεγγίζοντας ξανά και ξανά με αξιοθαύμαστο τρόπο τη φύση. Την αναμοχλεύει σχεδόν σε όλη την διαδρομή, αφομοιώνοντας γόνιμα τα εκτοπίσματα της φύσης με προφορικότητα, που αφοπλίζει και τον πιο δύσπιστο αναγνώστη από την διαφορετική θέαση.
Λεκτικά εικονοποιεί την τακτοποιημένη και αυτοκαθαρτική ανάπλαση, στις προσομοιώσεις με τη φυσική επικράτεια. Τη μεταφράζει, πραγματοποιώντας έλλογες ασκήσεις στη διαλεκτικότητα, αν και διαπιστώνει πως είναι ασύλληπτη η ολότητά της. Την αιφνιδιάζει η αλήθεια της. Γιατί όπως λέει, «Αυτό που θέλω να μάθω απ’ έξω/είναι οι αόρατες πλευρές του ορατού».
Η ποιήτρια ενδύεται στην ανέγγιχτη σιωπή το ένδυμα της απώλειας, μεταγλωττίζοντας το πάθος. Το μετουσιώνει σε φαντασία ενός άδηλου μέλλοντος, για να επικρατεί ιδεατά μια συνθήκη προσομοίωσης εκείνων που συντελέστηκαν σε παρελθόντα χρόνο.
Έτσι, κατορθώνει να ρίχνει το δικό της φως στο σκοτάδι και στα προσωπεία του Άδη. Στα διεσταλμένα τοιχώματα της αιωνιότητας, έντεχνα εναποθέτει τα προσωπικά μυστικά της αινιγματικότητας, εμβαθύνοντας την σημαντικότητά της.
«Επειδή δεν έπρεπε ποτέ/ν’ αφεθώ στην ασυδοσία της νοσταλγίας», θα πει η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, στην μεθόριο των στίχων.
Είναι που βαραίνει η απουσία στην εκλεκτικότητα θνητών αποχωρισμών. Στην ορθογραφία του χρόνου θα πρέπει να συμφιλιωθεί και να συζήσει με το τέρας της επιβίωσης, γυροφέρνοντας σε εκπατρισμένους στοχασμούς. Να υπηρετήσει εικόνες που ανεμίζουν την έλλειψη από το ακριβό της συναίσθημα, επαληθεύοντας αποστάσεις χωρισμού. Με στοχαστική συγκίνηση, ο σωματικός έρωτας μεταβιβάζεται στο σώμα του θανάτου. Και μπορεί η θνητότητα να φθείρει, η βιωματικότητα όμως αποτυπώνεται στης στιγμής την αιωνιότητα, καταργώντας τον ίδιο το θάνατο!
Άλλωστε, όσα θυμόμαστε δεν πεθαίνουν ποτέ, πόσο μάλλον όταν ποιητικά καταγράφονται. Μυστικιστικά, αποκαλύπτεται η μεταφυσική σπερματική πλευρά, στις εκβολές στίχων. Καθώς ολισθαίνει και συναντάται με την αποσυνθετική πλευρά της φύσης. Το άρρητο μπορεί να ειπωθεί στην ευθραυστικότητα του θανάτου, με την εμπειρία και την γνώση της φυσικότητας, που αιώνες τώρα ακολουθεί συγκεκριμένες διαδρομές. Σπέρμα - ανθοφορία - καρπός - αποσύνθεση.
Η σωματικότητα που ήταν κιβωτός για την Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ ενοποιείται και προεκτείνει την υπαρξιακή αγωνία βιωματικών αισθήσεων, καθώς κυοφορούνται στην ιδεατή αντιληπτικότητα της ζωή και του θανάτου. Το επέκεινα φαντάζει ήδη κοντινό, γι’ αυτό και συνδιαλέγεται μαζί του, ξορκίζοντας το φόβο του. Η ιδέα γίνεται ο φωτεινός φάρος που πολεμά με το φως του τη ματαιότητα. Δίνει το κεντρικό πρόσταγμα στην ανύψωση ή στην υποστολή του ονείρου, που μακάριο περιφέρεται σε άυπνους ύπνους.
Με λίγες λέξεις, «να φεύγουν τα περιττά, λέω/να μπω στον ουρανό του τίποτα/με ελάχιστα», ο στοχασμός αποκτά μια σημαντικότητα γεμάτη από την ουσία της βαθιάς σκέψης. Έτσι, ερμητικά και καθάρια, οι στίχοι διευκολύνουν με γνωστικισμό το πέρασμα από τον μοναχικό πόνο, στην έλευση της ελπίδας για το άγνωστο. Εκτρέπει τον λόγο σε μια μεταφυσική διάσταση, χωρίς ίχνος θρησκοληπτικής διάθεσης, παρουσιάζοντάς την από την εξατομικευμένη γνώση και αίσθηση.
Είναι το μεγαλείο ενός χορτασμένου ανθρώπου, που αντανακλά την πληρότητα και την αβίαστη συνέχειά της ακόμα κι όταν «η νέα μοναξιά (μοιάζει) ασήκωτη κι η λύση της ακόμη πιο βαριά». Η ποιήτρια αφουγκράζεται και ταυτόχρονα κατανοεί τη φιλοσοφία της ύπαρξης, βιώνοντας την ασταμάτητη ευαισθησία του χρόνου μέσα στην αιωνιότητα.
ΣΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ ΤΟΥ ΤΙΠΟΤΑ ΜΕ ΕΛΑΧΙΣΤΑ
Από την κλειδαρότρυπα κρυφοκοιτάω τη ζωήτην κατασκοπεύω μήπως καταλάβω
πώς κερδίζει πάντα αυτή
ενώ χάνουμε όλοι εμείς.
Πώς οι αξίες γεννιούνται
κι επιβάλλονται πάνω σ' αυτό που πρώτο λιώνει:
το σώμα.
Πεθαίνω μες στο νου μου χωρίς ίχνος αρρώστιας
ζω χωρίς να χρειάζομαι ενθάρρυνση καμιά
ανασαίνω κι ας είμαι
σε κοντινή μακρινή απόσταση
απ' ό,τι ζεστό αγγίζεται, φλογίζει...
Αναρωτιέμαι τι άλλους συνδυασμούς
θα εφεύρει η ζωή
ανάμεσα στο τραύμα της οριστικής εξαφάνισης
και το θαύμα της καθημερινής αθανασίας.
Χρωστάω τη σοφία μου στο φόβο
πέταλα, αναστεναγμούς, αποχρώσεις
τα πετάω.
Χώμα, αέρα, ρίζες κρατάω
να φεύγουν τα περιττά, λέω
να μπω στον ουρανό του τίποτα
με ελάχιστα.
Η ΑΝΟΡΕΞΙΑ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ (2011)
Η ανορεξία της ύπαρξης είναι η ποιητική συλλογή, που περισσότερο από τις άλλες επικεντρώνεται στην ιδέα χωρίς ωστόσο να απομακρύνεται από την ύλη. Η ποιήτρια που χρονικά εξέλιξε τη γραφή της φτάνει στην αυτοανάλυση. Φωτίζει ρεαλιστικά τον πυρήνα των σκέψεών της και βαδίζει στην αναζήτηση του μεταφυσικού, αναγνωρίζοντας το υπερβατικό στο επέκεινα.
Επαναπροσδιορίζεται η σωματικότητα και η ματαιότητά της μέσα από άλλες πτυχές που συνηγορούν τα στοιχεία της ύπαρξης. Αφανή και κρυμμένα κομμάτια σκέψης αφυπνίζονται και κυριαρχούν σε ένα άλλο επίπεδο αισθήσεων και πρόσληψης των εμπειριών. Θα έλεγα πως σχεδόν αποφθεγματικά, αντιμετωπίζει τις μετατοπίσεις ίσως γιατί, η σάρκα ορίζει και ορίζεται από την απουσία, κρίνοντας με τη λογική μιας διάθεσης έξω από ποιητικούς κανόνες, στις πτυχώσεις του λόγου.
«Η θάλασσα δεν είναι πόθος/που λέει στ’ ανοιχτά/αλλά φόβος του βυθού»
Το ταξίδι του φόβου για την κατάρρευση μόλις ξεκίνησε. Ξύπνησε, κυνηγώντας την αλήθεια της ύπαρξής του στη μεγάλη κατάφαση μιας μοναχικότητας που δεν επιλέχθηκε. Προέκυψε μετά την απώλεια του επί σαράντα χρόνια αγαπημένου συζύγου της ποιήτριας Ρόντνεϊ Ρουκ. Το βιολογικό του τέλος επέβαλε μια άλλη συνθήκη καθόδου και τον αναστοχασμό της, όπου η κάθοδος ουσιαστικά γίνεται ανάβαση του φθαρτού στο αιώνιο. Ίσως έτσι, να μπορεί η ποιήτρια να παραμερίζει το θάνατο στην προσπελάσιμη διάσταση της θνητότητας, στον «κλειστό ορίζοντα του μέλλοντος». Άλλωστε όλη η ποίηση της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ εκπορεύεται από την ατομικότητα, που γίνεται κατανοητή στην υποψιασμένη ψυχή του φυσικού και υπερβατικού κόσμου της.
Τι ωραίος που ήταν ο έρωτας!
Πολιορκούσε χωρίς ενοχές
πολεμούσε χωρίς αιχμές, χωρίς φιλοδοξίες.
Λιοπύρι τα μεσάνυχτα
καλοκαιριά στον πάγο
έρωτας, το αντίθετο του αληθινού
έδινε στο πραγματικό ουσία.
Ήταν ωραία η ευωδιά του ιδρώτα
σοφά τα συμπεράσματα της σάρκας τότε
της σάρκας, της πιο παραμελημένης θεάς.
Τη ζωή μου βλέπω τώρα
σαν ένα ντοκιμαντέρ
που δείχνει σπάνια της φύσης πουλιά
ξεχασμένες του κόσμου ακτές
απλησίαστες κορφές.
Τις κινήσεις της ψυχής μου
παρακολουθώ στην οθόνη.
Ποια μέθοδο ακολουθεί άραγε η ψυχή
για να επιζήσει για λίγο ακόμη χωρίς μέλλον;
Το ψέμα; Την αλήθεια;
Ή αφήνεται στη φυσικότητα του είναι;
Ποιανού «είναι»;
Πώς μπορεί να υπάρξει «είναι» χωρίς μέλλον;
Όταν πια μόνο μια κάποια ιδέα οδηγεί στο σώμα
μόνο τ' όνειρο φέρνει το πάθος;
Όσο για τον έρωτα τον τελευταίο
είναι σαν τον πρώτο:
βλασταίνει στο χωράφι του Πλάτωνα.
Μέσα από την αισθητική ανάλυση των ποιημάτων της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ, νομίζω πως γνώρισα μια γυναίκα με ψυχή παιδιού. Η ελευθερία στην ποιητική της έκφραση, μου έδωσε την δυνατότητα να καταδυθώ και να μαθητεύσω στους θλιμμένους ψιθυρισμούς της.
Κατερίνα Αγγελάκη- Ρουκ
Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ:
Ποιήματα, αποφθέγματα, βιογραφία για την Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ (Katerina Anghelaki-Rooke)
Η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ (22 Φεβρουαρίου 1939 – 21 Ιανουαρίου 2020) ήταν Ελληνίδα ποιήτρια.
Η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ γεννήθηκε στην Αθήνα τον Φεβρουάριο του 1939. Ήταν πνευματική κόρη του Νίκου Καζαντζάκη, που διατηρούσε φιλικές σχέσεις με τον πατέρα της.
Μόλις στα 17 της χρόνια δημοσίευσε στο περιοδικό Καινούργια εποχή το ποίημα της «Μοναξιά» μετά από παρότρυνση του Νίκου Καζαντζάκη. Από τότε άνοιξε ο δρόμος για την ενασχόληση της με την ποίηση και τη μετάφραση. Αρχή και τέλος για εκείνη η ποίηση του Καβάφη.
Σπούδασε ξένες γλώσσες στην Αθήνα, τη Γαλλία και την Ελβετία. Ήταν διπλωματούχος μεταφράστρια-διερμηνέας. Είχε μεταφράσει, μεταξύ άλλων, Αλεξάντρ Πούσκιν, Βλαντιμίρ Μαγιακόβσκι, Ουίλλιαμ Σαίξπηρ κ.ά.
Άρθρα για την ποίηση και την μετάφραση της ποίησης έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά και εφημερίδες. Το έργο της έχει μεταφραστεί σε περισσότερες των δέκα γλωσσών και ποιήματα της εμπεριέχονται σε λογοτεχνικές ανθολογίες.
Το 2014 συμμετείχε στην ταινία Μητριαρχία, σε σκηνοθεσία του Νίκου Κορνήλιου και σε σενάριο του ίδιου και της Ευγενίας Παπαγεωργίου.
Το 1962 τιμήθηκε με το Α΄ Βραβείο Ποίησης της πόλης της Γενεύης (Prix Hensch). Το 1985 τιμήθηκε με το Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης. Έχει δώσει διαλέξεις και διάβασε ποιήματά της σε Πανεπιστήμια των ΗΠΑ και Καναδά (Harvard, Cornell, Darmouth, N.Y.State, Princeton, Columbia κ.α.). Το 2000 τιμήθηκε με το βραβείο Κώστα και Ελένης Ουράνη (Ακαδημία Αθηνών). Το 2014 βραβεύτηκε με το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για το σύνολο του έργου της.
Ποίηση: Έρωτας ίσον επαναστατικότητα σε ζοφερούς καιρούς
Αγαπημένοι ποιητές και ποιήτριες υμνούν το μεγαλείο του έρωτα και την επαναστατικότητα που φέρει.
Arachnesound: Ένα φεμινιστικό μουσικό πρότζεκτ έρχεται στο Onassis Channel στο YouTube
Arachnesound: ένα φεμινιστικό μουσικό πρότζεκτ, με Ελληνίδες ποιήτριες από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα μέσα...
Η ποίηση της Κατερίνας Αγγελάκη Ρουκ μας έκανε να ξαναπιστέψουμε στον έρωτα
Σαν σήμερα, φεύγει από την ζωή, η Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ.
Οι βροχερές ημέρες θέλουν μελαγχολική ποίηση
Τις στάλες βροχής συνοδεύουν στάλες ποιητικών λέξεων των Μαρία Πολυδούρη, Τίτου Πατρικίου, Κικής Δημουλά,...
Μια βραδιά αφιερωμένη στην Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ στο Θέατρο οδού Κεφαλληνίας
Το Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας και οι φίλοι της ποιήτριας Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ, που έφυγε...
Εφτά Έλληνες ποιητές έγραψαν για τους δικούς τους έρωτες
Η ποίηση άγγιζε αναπόφευκτα το θέμα του έρωτα και είτε το εξύψωνε, είτε το...
Έφυγε από τη ζωή η σπουδαία ποιήτρια Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ
Απεβίωσε, σε ηλικία 80 ετών η σπουδαία ποιήτρια Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ.
Η Tέλεια εξαφάνιση: Οι Dilemma μελοποιούν ποιήματα της Κατερίνας Αγγελάκη – Ρουκ
Οι Dilemma, το Σάββατο 11 Αυγούστου 2018 στις 21:00 εμφανίζονται στο χώρο του Λαογραφικού...
Άνθρωπος & Χρόνος: Μια πολυμεσική παράσταση στο Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη
Το Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη μας προσκαλεί στην παράσταση "Άνθρωπος & Χρόνος", ένα...
Ποιητικοί διάλογοι De Profundis με την Κατερίνα Αγγελάκη – Ρουκ
Η Κατερίνα Αγγελάκη - Ρουκ είναι η επόμενη καλεσμένη των ποητικών συναντήσεων De Profundis.
Των αντιθέτων διάλογοι και με τον ανήλεο χρόνο – Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ
Από τις εκδόσεις Καστανιώτη κυκλοφορεί το βιβλίο της Κατερίνας Αγγελάκη - Ρουκ, με τίτλο...
Αντικατοπτρισμοί – Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ – Γιώργος Δουατζής
Κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Στίξις ο ποιητικός διάλογος της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ και του Γιώργου...
«Άνθρωπος & Χρόνος» των Ρουκ και Βίκτωρ στα Public
Τα Public παρουσιάζουν την Τρίτη 6 Ιουνίου στο Πλανητάριο του Ιδρύματος Ευγενίδου, την αποκλειστική...
Η Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ συναντά την εικαστικό Νατάσα Μεταξά
Δύο ημέρες μετά την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης, την Πέμπτη 23 Μαρτίου 2017, η αίθουσα...
Της μοναξιάς διπρόσωποι μονόλογοι – Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ
Από της εκδόσεις Καστανιώτη κυκλοφορεί το βιβλίο, Της μοναξιάς διπρόσωποι μονόλογοι της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ.
Η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ στις Συναντήσεις με Συγγραφείς στον Ιανό
Ο Νίκος Θρασυβούλου συνομιλεί με την ποιήτρια Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ την Τετάρτη 9 Μαρτίου στον..
.
Βιβλίο: Η Ανορεξία τηΎπαρξης –Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ
Η Ανορεξία της Ύπαρξης: μια ποιητική συλλογή, στην οποία η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ με βαθύτατη ωριμότητα φαίνεται να ενατενίζει πανοραμικά πλέον την Ύπαρξη, αλλά και να συμμετέχει ως μικρο- ύπαρξη δραματικά σε αυτήν. Στην ποίησή της ενοφθαλμίζονται ίχνη από λογοτεχνικά και φιλοσοφικά ρεύματα με τρόπο ισορροπημένο και πρωτότυπο, με αποτέλεσμα να δίδεται η εντύπωση ότι η ποιήτρια κρατάει μόνο τα καλά από όσα συνάντησε στη μέχρι στιγμής ποιητική της πορεία.
ΗΑνορεξία της Ύπαρξης: μια ποιητική συλλογή, στην οποία η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ με βαθύτατη ωριμότητα φαίνεται να ενατενίζει πανοραμικά πλέον την Ύπαρξη, αλλά και να συμμετέχει ως μικρο- ύπαρξη δραματικά σε αυτήν. Στην ποίησή της ενοφθαλμίζονται ίχνη από λογοτεχνικά και φιλοσοφικά ρεύματα με τρόπο ισορροπημένο και πρωτότυπο, με αποτέλεσμα να δίδεται η εντύπωση ότι η ποιήτρια κρατάει μόνο τα καλά από όσα συνάντησε στη μέχρι στιγμής ποιητική της πορεία.
Πού έγκειται, όμως, η Ανορεξία της Ύπαρξης; Γιατί να φτάσει κάποιος στο σημείο να βιώνει αυτή την Αρρώστια-Πραγματικότητα; Η απάντηση βρίσκεται διάσπαρτη σε στίχους της συλλογής: Η θεά Συνήθεια/ ακόμη και την ανάσα διατάζει/να μπαινοβγαίνει/αν οργανικά πάνε όλα καλά. Η ζωή καταντά, λοιπόν, μια συνήθεια αναπνοής, μια συνήθεια που θεοποιείται, αφού έχει τη δύναμη να τα κάνει όλα κινήσεις αυτόματες/ που ευκολύνουν τη μέρα. Όταν η ύπαρξή σου πάσχει από ανορεξία ο πόνος δεν έχει όνομα ούτε χρώμα, η υπόσχεση των αγίων για αιώνια ζωή φαντάζει τρομακτική• ποιος θα άντεχε τόση (και τέτοια) ζωή; Αλλά ακόμη και η υγεία χάνει το νόημά της, όταν το μέλλον κάνει απεργία. Γίνεται και η ίδια η υγεία άνοστη, αφού το κορμί που την φέρει αδυνατεί να συγκινηθεί απ’ το λίκνισμα των φύλλων στο αεράκι. Η σωματικότητα των αισθημάτων- πάγια στη μοντέρνα μας ποίηση- αξιοποιείται στο έπακρο. Ορμάται από τη σωματική ωραιότητα και τον ηδονισμό του Καβάφη (γδυτό ένα ωραίο αρσενικό να δω/ να θυμηθώ, σαν τελευταία εικόνα…), για να φτάσει να εκφράσει άλλοτε υψηλές (χωρίς να εννοούμε ιδεαλιστικές) ιδέες (το σώμα καινούρια θεωρία του ανύπαρχτου) και άλλοτε απλές καθημερινές αλήθειες. Η Ανορεξία τουλάχιστον τροφοδοτεί την Ποίηση. Η ίδια η ποιητική συλλογή λειτουργεί έτσι ως ελπίδα αλλά και ως αντίδοτο στην ανορεξία.
Υπάρχουν, όμως, κι άλλες καλά κρυμμένες ελπίδες. Η ελπίδα πολλές φορές δίνεται ειρωνικά (η τελευταία μέρα μου/ όλο αναβάλλει τον ερχομό της), ακόμη και ως δυνατότητα να «βαρεθούμε» τη θεά Συνήθεια και να την εγκαταλείψουμε! Έπειτα, οι «ελλείψεις» μπορούν να ιδωθούν ως προστασία από αυτά που θα χάσουμε, αφού στην ουσία θα χάσουμε λιγότερα… Στις Σωσίβιες Λεπτομέρειες (χαραμάδα ελπίδας στη συλλογή) η ποιήτρια δηλώνει πως μόνο κάποιες λεπτομέρειες την βοηθούν να επιβιώσει. Δεν διστάζει, μάλιστα, να αποστραφεί με διδακτική σχεδόν διάθεση στον αναγνώστη, κάτι που ελάχιστες φορές επιχειρεί, και να του πει: Μάζεψε λοιπόν το σκουπιδάκι, λέω/ και ξέχνα το βουνό/των απορριμμάτων/που στοιβάζονται γύρω σου. Ωστόσο, οι ελπίδες λειτουργούν σαν διακοσμητικά στοιχεία ενός ποιητικού οικοδομήματος που στηρίζεται στον υπαρξισμό (που φτάνει στα όρια του μηδενισμού) και στον κυνισμό. Βέβαια, ο χαρακτηρισμός του υποβάθρου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αναγνωστική πρόσληψη: αυτό που για πολλούς είναι νιχιλιστικό για άλλους είναι απλώς πολύ ρεαλιστικό, η πικρή αλήθεια.
Η Κατερίνα Αγγελάκη- Ρουκ μιλά αφαιρετικά αλλά και συγκεκριμένα, σαν να βρίσκεται σε δικαστήριο και να προσπαθεί να πείσει με τεκμήρια για την τραγικότητα της πραγματικότητας, για τη «συντηρητική μελαγχολία που δε λέει να ξεσπάσει σε απελπισία.» Σε μια εποχή όπου ακόμη και το φεγγάρι αποχωρεί και αφήνει μόνο του κάθε ανόητο θηλυκό, όπου ο ήλιος πλέον δύοντας στην ουσία πεθαίνει μαζί με τη μέρα, το μόνο που μπορεί να νιώσει κανείς είναι αδιαφορία. Ακόμη και σε αυτό η θεά Συνήθεια έπαιξε τον ρόλο της, αφού καθιστά τα πορφυρά ηλιοβασιλέματα να φαντάζουν άδεια. Το φως συνδέεται και με το όνειρο, που τροφοδοτείται μόνο με σκοτάδι. Να μια πικρή αποτύπωση της αλήθειας! Ακόμη και το καλό τρέφεται από το κακό, αλλιώς πώς θα φανερωθεί; Το καλό δεν θα κάνει διαφορά σε ανοιχτόχρωμο παρασκήνιο. Και ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίσουμε το σκοτάδι είναι τα δάκρυα, που, ωστόσο, συνιστούν μια εσωτερική πορεία προς τη συνειδητοποίηση του τίποτα που ποτέ δε θ’ αντικρίσουμε/ ούτε την άδεια σάρκα του/ θ’ αγγίξουμε ποτέ./Αυτό το στείρο τίποτα/ που και δάκρυα στεγνώνει. Μόνο μια ποιητική ιδιοφυία κινείται τόσο άνετα σε θέματα αμιγώς υπαρξιστικά, ισορροπώντας δεξιοτεχνώς ανάμεσα στον μηδενισμό και στον ρεαλισμό, αφού ακόμη και οι πιο κυνικές αλήθειες είναι διατυπωμένες κατά τρόπο που σε ωθούν να πεις «Κι όμως έτσι είναι.»
Η εν λόγω ποιητική συλλογή μπορεί να αντιμετωπιστεί και ως Λεξικό. Η Ποίηση έχει την ανάγκη να δίνει Ορισμούς, με τον δικό της τρόπο βέβαια. Ορισμούς κάποιες φορές πολύ πιο αισθητούς και εγγύτερους σε εμάς από αυτούς των Λεξικών. Η ποιήτρια, σαν λεξικογράφος, παραδίδει τον τρόπο με τον οποίο η ίδια ορίζει (και καθορίζεται από) την πραγματικότητα. Η θάλασσα δεν είναι πόθος/που πλέει στ’ ανοιχτά/αλλά φόβος του βυθού: ο φόβος ως το νέο και μεγαλύτερο πάθος για τον σύγχρονο άνθρωπο επηρεάζει ακόμη και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τον αιώνιο έρωτα με τη θάλασσα. Η καχυποψία εισβάλλει σε όλα τα πλαίσια της πραγματικότητας και διαστρέφει τις ωραίες έννοιες. Στις Υπαρξιακές Ερωταποκρίσεις ο έρωτας ορίζεται ως το αντίθετο του αληθινού που έδινε στο πραγματικό ουσία : η ποιήτρια θεάται τον έρωτα μακρόθεν, αφού ο χρόνος είναι συντελεσμένος, ένα ακόμη στοιχείο ανορεξίας της ύπαρξης. Ο ορισμός είναι εξοργιστικά ανοιχτός σε εξηγήσεις• λέξεις όπως αληθινό, πραγματικό και ουσία δεν καθιστούν απτή την οριστέα έννοια. Δύσκολα, όμως, θα υπάρξει αναγνώστης που να μην νιώσει την ευστοχία του. Η Ποίηση αυτοαναιρείται: λέει όσα λέει με αυτά που δεν λέει! Σε άλλο ποίημα οι άνθρωποι ορίζονται ως το κουραστικό αντίθετο της μοναξιάς. Ως μεταπολεμική ποιήτρια η Ρουκ βιώνει και αποτυπώνει την κατάφαση στη μοναξιά, την οποία θεωρεί ως το βαθύτερο γνώρισμα της ύπαρξης. Πρόκειται για μια παραδοχή αλλά και αποδοχή, αν και πρέπει κανείς να φτάσει στα γεράματα, για να το δει έτσι. Και η ίδια στα νιάτα της έβλεπε τους ανθρώπους σαν πηγάδια που στο βάθος τους έκρυβαν μυστικά δροσερά και παρήγορα. Τέλος, η ηδονή: ν’ αγγίζεις το φθαρτό/ και να παραμερίζεις το θάνατο. Η ηδονή με σημείο εκκίνησης το φθαρτό σώμα καταφέρνει να παραμερίσει- έστω και στιγμιαία- τον θάνατο, μάλιστα μόνο όταν το καταφέρνει αυτό, είναι γνήσια ηδονή.
Ο ερωτισμός είναι διάχυτος και συμπλέκεται με έναν καλά χωνεμένο λυρισμό που έρχεται εκεί που δεν τον περιμένεις. Ο λυρισμός αυτός καταφέρνει να κάνει γλυκείες κάποιες ουσιαστικά υπερρεαλιστικές εικόνες, η υποβλητικότητά του δαμάζει όποια υπερβολή θα μπορούσε να φέρει ο μοντερνισμός. Ο στίχος ελεύθερος και απελευθερωμένος από συμβάσεις• συμφωνεί με την ομοιοκαταληξία, όποτε τον συμφέρει. Η μουσικότητα καλά κρυμμένη και καθόλου παραδοσιακά έκδηλη εξασφαλίζεται και μέσω του εξομολογητικού τόνου. Όλα αυτά εκφέρονται με μια γλώσσα τόσο απλή, που ενθαρρύνουν για την ουσία του όρο «δημοτικός», όπως τον εννοούμε σήμερα. Διαβάζοντας ποτέ δεν σου προκαλείται μια κάποια ανοικείωση από κάποια λέξη, κάτι που δύσκολα επιτυγχάνεται από σύγχρονους συγγραφείς σε μια –όχι τόσο φανερά- αλλά περίεργη γλωσσικά εποχή.
Η ποιητική συλλογή της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ, με τίτλο Ποίηση 1963-2011, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.
Η ποίηση της Κατερίνας Αγγελάκη Ρουκ μας έκανε να ξαναπιστέψουμε στον έρωτα
Σαν σήμερα, φεύγει από την ζωή, η Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ
Ηποιήτρια, η οποία ξεχώρισε για την μοναχική αλλά απέραντη καρδιά της, η οποία δεν γνώρισε τον χρόνο,παρά μόνο την ζωή, φεύγει από την ζωή,μια θλιμμένη ημέρα σαν και αυτή.“Δεν γράφω πλέον ερωτική ποίηση, διότι ο έρωτας είναι δεμένος με τα νιάτα.Τελειώνει μαζί του, ή εαν έχει σωστές βάσεις μετατρέπεται σε αγάπη”, είδαμε να λέει σε κάποια συνέντευξη της και νιώσαμε ένα σκίρτιμα στην καρδιά μας. Ο Μαγιακόφσκι, Ο Σαίξπηρ και ο Πούσκιν, έμοιαζαν τόσο λαμπεροί, μέσα από την μεταφραστική της γλώσσα, η οποία δεν βουτούσε στο μυαλό, αλλά στην ψυχή.
Τα επιτεύγματα,τα βραβεία, οι τιμές φαντάζουν στα μάτια μας λίγα, κατάματα στην ερωτική ιστορία της ποιήτριας, με τις ωραίες στέκες. Ερωτεύτηκε τον Ρόντνεϊ Ρουκ,έναν φιλόλογο από την Αγγλία ,παντρεύτηκαν μέσα σε τρείς εβδομάδες και έμειναν μαζί μέχρι ο θάνατος, μονάχα υπαρκτά, διόλου σαν οντότητες να τους χωρίσει. Και κάπως ξαφνικά, και εμείς, αρχίσαμε να ξανά πιστεύουμε στον έρωτα…
Όταν ακόμα ήταν γυμνάσιο και η ποιητική της πένα κραύγαζε, ο Καζαντζάκης ο οποίος ήταν πνευματικός της πατέρας, θαμπώθηκε από την ομορφιά ή την αλήθεια που έκρυβε η αποτυπωμένη νιότη. Έστειλε μάλιστα, στην εφημερίδα “Καινούρια εποχή” μια επιστολή, η οποία έλεγε επακριβώς:«Παρακαλώ, δημοσιεύστε αυτό το ποίημα, το έχει γράψει μία κοπέλα που δεν έχει βγάλει ακόμα το γυμνάσιο. Είναι το ωραιότερο ποίημα που διάβασα ποτέ!»
Ποίηση
Υπενθυμίσεις του έρωτα
εσύ θα τον ξαναθυμηθείς
μόλις η ματιά σου αγγίξει τη φύση
τις πλαγιές, τα κύματα
τα φυλλοβόλα δέντρα
που δεν αμφισβητούν ποτέ τις εποχές
τα ζώα που βγαίνοντας
απ’ την κοιλιά της μάνας τους
ξέρουν κιόλας πώς να ζήσουν
πώς ν’ αντισταθούν στους εχθρούς
που τους έχει ορίσει η φύση.
Πρόσεξε μόνο μην η ζωντανεμένη ανάμνηση
πέσει πάνω στο σωρό
απ’ τις προδομένες προσδοκίες σου
τ’ αναπάντητα όνειρά σου.
Μοναξιά
Αν ενώσεις το βροχόνερο με το δάκρυ σου
το γέλιο σου με τον ήλιο
το σίφουνα, τον αγέρα με την ξεσηκωμένη αγανάκτησή σου.
Αν κλάψεις για τα παιδάκια με τις ρόδινες ανταύγειες
του δειλινού στο πρόσωπο, που πλαγιάζουν
με τα χεριά αδειανά, με τα πόδια γυμνά
θα βρεις τη μοναξιά σου.
Αν σκύψεις στους συνανθρώπους σου
μες στα αδιάφορα μάτια τους θα ‘ναι γραμμένη
απελπιστική, ολοκληρωτική η μοναξιά σου.
Κι αν πάλι τους δείξεις το δρόμο της δύναμης
και τους ξεφωνίσεις να πιστέψουν μόνο τον εαυτό τους
θα τους δώσεις μια πίκρα παραπάνω
γιατί δε θα το μπορούν, θα ‘ναι βαρύ γι’ αυτούς
και θα ‘ναι πάλι η μοναξιά σου.
Αν φωνάξεις την αγάπη σου
θα ‘ρθει πίσω άδεια, κούφια, η ίδια σου η φωνή
γιατί δεν είχε το κουράγιο να περάσει όλες
τις σφαλισμένες πόρτες, όλα τα κουρασμένα βήματα
όλους τους λασπωμένους δρόμους.
Θα γυρίσει πίσω η φωνή που την έστειλες τρεμάμενη
λαχταριστή, με άλλα λόγια που δεν την είχες προστάξει εσύ
τα λόγια της μοναξιάς σου.
Θεέ μου, τι θα γίνουμε;
Πώς θα πορευτούμε;
Πώς θα πιστέψουμε; Πώς θα ξεγελαστούμε;
Μ’ αυτή την αλλόκοτη φυγή των πραγμάτων
των ψυχών από δίπλα μας;
Ποιητικό υστερόγραφο
Τα ποιήματα δεν μπορούν πια
να ‘ναι ωραία
αφού η αλήθεια έχει ασχημύνει.
Η πείρα είναι τώρα
το μόνο σώμα των ποιημάτων
κι όσο η πείρα πλουταίνει
τόσο το ποίημα τρέφεται και ίσως δυναμώσει.
Πονάν τα γόνατά μου
και την Ποίηση δεν μπορώ πια να προσκυνήσω,
μόνο τις έμπειρες πληγές μου
μπορώ να της χαρίσω.
Τα επίθετα μαράθηκαν
μόνο με τις φαντασιώσεις μου
μπορώ τώρα την Ποίηση να διανθίσω.
Όμως πάντα θα την υπηρετώ
όσο βέβαια εκείνη με θέλει
γιατί μόνο αυτή με κάνει λίγο να ξεχνώ
τον κλειστό ορίζοντα του μέλλοντός μου.
Και κλείνουμε με την φράση “Κάτι χειρότερα από τα γερατειά, η χώρα τούτη κατοικείται από νιάτα αμεταχείριστα”
Ποίηση: Έρωτας ίσον επαναστατικότητα σε ζοφερούς καιρούς
Αγαπημένοι ποιητές και ποιήτριες υμνούν το μεγαλείο του έρωτα και την επαναστατικότητα που φέρει.
Μια κοινωνία βυθίζεται στην αδικία, στην καταπίεση,στο ψεύδος. Οι άνθρωποι-όσοι έχουν μείνει- αγωνιούν. Σκοτάδι παντού. Πόνος και πίκρα. Να μην τα έβλεπαν αυτά οι ποιητές και οι ποιήτριες μας; Κάθε εποχή, βιώνει την απολυταρχία. Αυτοί που είναι ερωτευμένοι με την ζωή, ερωτευμένοι με τους ανθρώπους, αυτές που βουτούν στην θάλασσα γυμνές, αυτοί που χαμογελούν στο παιδί, αυτές που επαναστατούν, αυτοί που διεκδικούν, αυτές που πρότυπα ομορφιάς & σύνορα αγνοούν, ναι λοιπόν κύριες και κύριοι, αγαπούν. Και ξαφνικά, μια ακτίνα ηλίου, παίρνει το δυσοίωνο μέλλον μακρυά…ο έρωτας, αυτός, γεννάει την ελπίδα.
Οι άνθρωποι “πολεμούν” για να μπορούν να αγκαλιάζουν με τρυφερότητα. Και όταν τους κοιτούν, οι άλλοι, οι δίπλα, οι παραδίπλα, που φιλούν, που ερωτοτροπούν, να μην τους χωρίζουν σε ίδια και διαφορετικά φύλα. Να μην υπάρχουν φύλα. Να υπάρχουν ανθρώποι που αγαπούν και αγαπιούνται.
Αὐτὸ τὸ ἀστέρι εἶναι γιὰ ὅλους μας- Τάσος Λειβαδίτης
V
Θά ῾θελᾳ νὰ φωνάξω τ᾿ ὄνομά σου, ἀγάπη, μ᾿ ὅλη μου τὴν δύναμη.
Νὰ τ᾿ ἀκούσουν οἱ χτίστες ἀπ᾿ τὶς σκαλωσιὲς καὶ νὰ φιλιοῦνται μὲ τὸν ἥλιο
νὰ τὸ μάθουν στὰ καράβια οἱ θερμαστὲς καὶ ν᾿ ἀνασάνουν ὅλα τὰ τριαντάφυλλα
νὰ τ᾿ ἀκούσει ἡ ἄνοιξη καὶ νά ῾ρχεται πιὸ γρήγορα
νὰ τὸ μάθουν τὰ παιδιὰ γιὰ νὰ μὴν φοβοῦνται τὸ σκοτάδι,
νὰ τὸ λένε τὰ καλάμια στὶς ἀκροποταμιές, τὰ τρυγόνια πάνω στοὺς φράχτες
νὰ τ᾿ ἀκούσουν οἱ πρωτεύουσες τοῦ κόσμου καὶ νὰ τὸ ξαναποῦνε μ ὅλες τὶς καμπάνες τους
νὰ τὸ κουβεντιάζουνε τὰ βράδια οἱ πλύστρες χαϊδεύοντας τὰ πρησμένα χέρια τους.
Νὰ τὸ φωνάξω τόσο δυνατὰ
ποὺ νὰ μὴν ξανακοιμηθεῖ κανένα ὄνειρο στὸν κόσμο
καμιὰ ἐλπίδα πιὰ νὰ μὴν πεθάνει.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Νὰ τ᾿ ἀκούσει ὁ χρόνος καὶ νὰ μὴν σ᾿ ἀγγίξει, ἀγάπη μου, ποτέ.
IV
Ναὶ ἀγαπημένη μου,
ἐμεῖς γι᾿ αὐτὰ τὰ λίγα κι ἁπλὰ πράγματα πολεμᾶμε
γιὰ νὰ μποροῦμε νά ῾χουμε μία πόρτα, ἕν᾿ ἄστρο, ἕνα σκαμνὶ
ἕνα χαρούμενο δρόμο τὸ πρωὶ
ἕνα ἤρεμο ὄνειρο τὸ βράδι.
Γιὰ νά ῾χουμε ἕναν ἔρωτα ποὺ νὰ μὴ μᾶς τὸν λερώνουν
ἕνα τραγούδι ποὺ νὰ μποροῦμε νὰ τραγουδᾶμε
Ὅμως αὐτοὶ σπᾶνε τὶς πόρτες μας
πατᾶνε πάνω στὸν ἔρωτά μας.
Πρὶν ποῦμε τὸ τραγούδι μας
μᾶς σκοτώνουν.
Μᾶς φοβοῦνται καὶ μᾶς σκοτώνουν.
Φοβοῦνται τὸν οὐρανὸ ποὺ κοιτάζουμε
φοβοῦνται τὸ πεζούλι ποὺ ἀκουμπᾶμε
φοβοῦνται τὸ ἀδράχτι τῆς μητέρας μας καὶ τὸ ἀλφαβητάρι τοῦ παιδιοῦ μας
φοβοῦνται τὰ χέρια σου ποὺ ξέρουν νὰ ἀγγαλιάζουν τόσο τρυφερὰ
καὶ νὰ μοχτοῦν τόσο ἀντρίκια
φοβοῦνται τὰ λόγια ποὺ λέμε οἱ δυό μας μὲ φωνὴ χαμηλωμένη
φοβοῦνται τὰ λόγια ποὺ θὰ λέμε αὔριο ὅλοι μαζὶ
μᾶς φοβοῦνται, ἀγάπη μου, καὶ ὅταν μᾶς σκοτώνουν
νεκροὺς μᾶς φοβοῦνται πιὸ πολύ.
Σὲ μιὰ γυναῖκα-Τάσος Λειβαδίτης
Θυμᾶσαι τὶς νύχτες; Γιὰ νὰ σὲ κάνω νὰ γελάσεις περπατοῦσα πάνω
……στὸ γυαλὶ τῆς λάμπας.
«Πῶς γίνεται αὐτό;» ρώταγες. Μὰ ἦταν τόσο ἁπλὸ
ἀφοῦ μ᾿ ἀγαποῦσες
Όνειρο-Μαρία Πολυδούρη
Άνθη μάζευα για σένα
στο βουνό που τριγυρνούσα.
Χίλια αγκάθια το καθένα
κι όπως τα ‘σφιγγα πονούσα.
Να περάσεις καρτερούσα
στο βοριά τον παγωμένο
και το δώρο μου κρατούσα
με λαχτάρα φυλαγμένο
στη θερμή την αγκαλιά μου.
Όλο κοίταζα στα μάκρη.
Η λαχτάρα στην καρδιά μου
και στα μάτια μου το δάκρυ.
Μεσ᾿ στον πόθο μου δεν είδα
μαύρη η Νύχτα να σιμώνει
κ᾿ έκλαψα χωρίς ελπίδα
που δε στα ‘χα φέρει μόνη.
Ερωτικό γράμμα-Νίκος Καββαδίας
Κοριτσάκι μου, Θαλασσωμένο απόψε το Αιγαίο.
Το ίδιο κι εγώ.
Χθες δεν πρόλαβα να καθίσω στο τραπέζι κι ένα τηλέφωνο
με κατέβασε στο λιμάνι. Στις εφτά που σαλπάραμε, δεν
μπορούσα να περπατήσω από την κούραση. Η παρηγοριά μου
ήταν η «ώρα» σου. Η λύπη μου ότι δεν κυβέρνησα ούτε στιγμή
το καταπληκτικό Θαλασσινό σκαρί, το κορμί σου.
Από δειλία και ατζαμοσύνη σήκωσα το κόκκινο σινιάλο της Ακυβερνησίας.
Είδα χθες, πολλές φορές την κοπέλα της πλώρης:
Τη λυσίκομη φιγούρα να σκοτεινιάζει, να θέλει να κλάψει.
Σα να ῾χε πιστέψει για πρώτη φορά ότι πέθανε, ο Μεγαλέξανδρος,
όμως το Καρχηδόνιο επίχρισμά του έμενε το ίδιο λαμπρό.
Με το αυτοκρατορικό κάλυμμά του. Κόκκινο της Πομπηίας
Rosso romano, πορφυρό της Δαμασκός.
Βελούδο που σκεπάζει ιερὸ δισκοπότηρο.
Όστρακο ωκεάνιο αλμυρό. Κρασί βαθυκόκκινο που δίνει
δόξα στο κρύσταλλο. Πληγή απὸ κοπίδι κινέζικο.
Αστραπή. Βυσσινί ηλιοβασίλεμα.
Λαμπάδα της πίστης μου.
Ανοιχτὸ σημάδι του έρωτά μου
Όνειρο και τροφή της παραφροσύνης μου
Σε αγκαλιάζω.
Γράμματα στη Μάρω-Γιώργος Σεφέρης
«Ένα πράγμα με πείραξε, με πλήγωσε βαθιά μέσα στο γράμμα σου.
Πώς μπόρεσες, έπειτα από τόση αγάπη, να αισθανθείς ξαφνικά μόνη σου.
Αυτό το “μόνη μου έπρεπε” είναι κάτι, πώς να το πω, που με ατιμάζει»
Περίπατος- Περικλής Κοροβέσης
Είχα σβήσει με μπλάνκο το όνομά σου από την ατζέντα μου.
Δεν περίμενα να ξαναπάρεις τηλέφωνο ύστερα από τόσον καιρό.
Και όμως πήρες. Ρώτησες αν ενοχλείς. Ήσουν ευγενική.
Το μέταλλο της φωνής σου, πολύτιμο όπως πάντα. Ρώτησες αν γράφω.
Δεν ήθελες να με διακόψεις. Εκτιμούσες πάντα την δουλειά μου.
Ρωτάς τι κάνω. “Όλα καλά”, σου λέω. Τί να σου πω;
Με γάμησες,
Περίπατο έκανες στη ζωή μου και τη διάλυσες.
Λαχταρώ-Σάρα Κέιν (Απόσπασμα), Μετάφραση Τζένη Μαστοράκη
Και να μην καταλαβαίνω όταν λες ότι σε απορρίπτω.Και ν’ αναρωτιέμαι πώς σου πέρασε ποτέ απ’ το νου ότι εγώ θα μπορούσα ποτέ να σε απορρίψω. Και ν’ αναρωτιέμαι ποια είσαι, αλλά να σε δέχομαι έτσι όπως είσαι. Και να σου λέω για το μαγεμένο δάσος, τον άγγελο του δέντρου, το αγόρι που πέρασε πετώντας τον ωκεανό επειδή σ’ αγαπούσε. Και να σου γράφω ποιήματα, και να αναρωτιέμαι γιατί δε με πιστεύεις. Και να σ’ αγαπάω τόσο βαθιά που να μη μπορώ να το βάλω σε λόγια.
Και να θέλω να σου πάρω ένα γατάκι που θα ζηλεύω,γιατί θα το προσέχεις περισσότερο από μένα. Και να μη σ’ αφήνω να σηκωθείς απ’ το κρεβάτι όταν πρέπει να φύγεις. Και να σου αγοράζω δώρα που εσύ δεν τα θέλεις, και πάλι να τα παίρνω πίσω. Και να σου λέω να παντρευτούμε, και συ να μου λες πάλι όχι. Αλλά εγώ να σ’ το λέω και να σ’ το ξαναλέω, γιατί όσο κι αν νομίζεις πως δεν το λέω σοβαρά, εγώ πάντα σοβαρά το έλεγα, από την πρώτη φορά που στο είπα.
Έρωτας- Ντίνος Χριστιανόπουλος
Νὰ σοῦ γλείψω τὰ χέρια, νὰ σοῦ γλείψω τὰ πόδια –
ἡ ἀγάπη κερδίζεται μὲ τὴν ὑποταγή.
Δὲν ξέρω πῶς ἀντιλαμβάνεσαι ἐσὺ τὸν ἔρωτα.
Δὲν εἶναι μόνο μούσκεμα χειλιῶν,
φυτέματα ἀγκαλιασμάτων στὶς μασχάλες,
συσκότιση παραπόνου,
παρηγοριὰ σπασμῶν.
Εἶναι προπάντων ἐπαλήθευση τῆς μοναξιᾶς μας,
ὅταν ἐπιχειροῦμε νὰ κουρνιάσουμε σὲ δυσκολοκατάχτητο κορμί.
Μονάκριβή μου-Ναζίμ Χικμέτ (απόδοση Γιάννης Ρίτσος )
Μονάκριβή μου ἐσὺ στὸν κόσμο
μοῦ λὲς στὸ τελευταῖο σου γράμμα:
«πάει νὰ σπάσει τὸ κεφάλι μου, σβήνει ἡ καρδιά μου,
Ἂν σὲ κρεμάσουν, ἂν σὲ χάσω θὰ πεθάνω».
Θὰ ζήσεις, καλή μου, θὰ ζήσεις,
Ἡ ἀνάμνησή μου σὰν μαῦρος καπνὸς
θὰ διαλυθεῖ στὸν ἄνεμο.
Θὰ ζήσεις, ἀδελφή με τὰ κόκκινα μαλλιὰ τῆς καρδιᾶς μου
Οἱ πεθαμένοι δὲν ἀπασχολοῦν πιότερο ἀπό ῾να χρόνο
τοὺς ἀνθρώπους τοῦ εἰκοστοῦ αἰώνα.
Ὁ θάνατος
Ἕνας νεκρὸς ποὺ τραμπαλίζεται στὴν ἄκρη τοῦ σκοινιοῦ
σὲ τοῦτον ῾δῶ τὸ θάνατο δὲν ἀντέχει ἡ καρδιά μου.
Μὰ νά ῾σαι σίγουρη, πολυαγαπημένη μου,
ἂν τὸ μαῦρο καὶ μαλλιαρὸ χέρι ἑνὸς φουκαρᾶ ἀτσίγγανου
περάσει στὸ λαιμό μου τὴ θηλειὰ
ἄδικα θὰ κοιτᾶνε μὲς στὰ γαλάζια μάτια τοῦ Ναζὶμ νὰ δοῦν τὸ φόβο.
Στὸ σούρπωμα τοῦ στερνοῦ μου πρωινοῦ
θὰ δῶ τοὺς φίλους μου καὶ σένα.
Καὶ δὲ θὰ πάρω μαζί μου κάτου ἀπὸ τὸ χῶμα
παρὰ μόνο τὴν πίκρα ἑνὸς ἀτέλειωτου τραγουδιοῦ.
Γυναίκα μου
Μέλισσά μου μὲ τὴ χρυσὴ καρδιὰ
Μέλισσά μου μὲ τὰ μάτια πιὸ γλυκὰ ἀπ᾿ τὸ μέλι
Τί κάθησα καὶ σοῦ ῾γραψα πὼς ζήτησαν τὸ θάνατό μου.
Ἡ δίκη μόλις ἄρχισε
Δὲν κόβουν δὰ καὶ στὰ καλὰ καθούμενα ἔτσι τὸ κεφάλι
ὅπως ἕνα γογγύλι.
Ἔλα, ἔλα, μή μου σκᾶς
Αὐτὰ εἶναι μακρινὰ ἐνδεχόμενα.
Ἂν ἔχεις τίποτα λεφτὰ
Ἀγόρασέ μου ἕνα μάλλινο σώβρακο
Μοῦ μένει ἀκόμα κείνη ἡ ἰσχιαλγία στὸ πόδι
Καὶ μὴν ξεχνᾶς πὼς ἡ γυναίκα ἑνὸς φυλακισμένου
Δὲν πρέπει νά ῾χει μαῦρες ἔγνοιες.
Χωρισμός-Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ
Χωρίζω, αφού είναι ένα ψέμα πια στη ζωή μου
η ύπαρξη του μέλλοντος.
Από το μέλλον χωρίζω.
Ξέρω τα πάντα κάτω απ’ την τεράστια σκιά του θα ζω,
μ’ αυτό το ΘΑ που αναβοσβήνει σταθερά
παίζοντας με την ελπίδα.
Όμως συγκεντρώνομαι πια στο ΤΩΡΑ.
Οι στιγμές, οι ώρες, οι μέρες,
κυλάνε στο παρόν.
Και ξαφνικά κάτι σαν γέλιο
ακούγεται μέσα μου:
Ούτε μιαν ανάσα δεν παίρνεις
–λέει μια φωνή–
χωρίς να στηρίζεσαι στην αοριστία του μέλλοντος.
Τότε, λέω, ο χωρισμός αναβάλλεται. Για πάντα.
Γιαυτό αν τύχει και με αγαπήσεις-Κατερίνα Γώγου
Είναι επειδή είμαστε παρέα με το παιδί
κι αμέτρητες φορές- αγκαλιά απ’τη μέση
μετρήσαμε τ’άμέτρητα τ’άστρα
και κείνα που λέγανε για καλύτερα χρόνια
τα φάγαμε βγάζοντας κουβάδες με νερό
για να μπορούν να ταξιδεύουνε για πάντα
τα πλοία που δεν άραξαν
κι είναι επειδή μια και κάτω
κατεβάσαμε όλα τα ξινισμένα κρασιά
και βγάλαμε τα σωθικά μας τραγουδώντας
γεμάτα παράπονο -παιδιακίσα πράγματα-
τον Ιούλιο κάποτε
Γι’αυτό άμα κάνει κανείς μια κίνηση έτσι
για να μας χαϊδέψει
κάνουμε εμείς μια κίνηση πίσω
σα να μη φάμε ξύλο.
Γι’αυτό αν τύχει και αγαπήσεις
πρόσεχε σε παρακαλώ πολύ πολύ
πώς θα μ’αγκαλιάσεις. Πονάει εδώ.
Κι εδώ. Κι εκεί. Μη! Κι εδώ .
Κι εκεί.
Κεραμίδια στάζουν-Χρόνης Μίσσιος
Έρωτας είναι το ίπτασθαι οικειοθελώς,
το ωραιάσθαι αενάως,
το εγγίζεσθαι χαιδευτικώς,
το ποθείν καθ’ολοκληρίαν,
το καλλωπίζειν το χώρο,
το φαντάζεσθαι εγχρώμως,
το διαλέγεσθαι μωβ,
το αντι-εξουσιάζεσθαι ανυπερθέτως,
το συνουσιάζεσθαι επαναληπτικώς.
Γενικώς το ευ ζειν…
Το αποπλανάσθαι στην απουσία της μοναξιάς.
Κεντρική φωτογραφία θέματος από την ταινία Love, Gaspar Noé.
Της μοναξιάς διπρόσωποι μονόλογοι – Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ
Από της εκδόσεις Καστανιώτη κυκλοφορεί το βιβλίο, Της μοναξιάς διπρόσωποι μονόλογοι της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ.
Από της εκδόσεις Καστανιώτη κυκλοφορεί το βιβλίο, Της μοναξιάς διπρόσωποι μονόλογοι της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ.
«Ήταν μια μέρα παράξενη. Μια μοναξιά με είχε τυλίξει σαν σύννεφο βαρύ. Στράφηκα στην ποίηση, όπως πάντα όταν δυσκολεύομαι στη ζωή. Αλλά κι εκείνη απουσίαζε. Αυτό το καταλαβαίνω, σκέφτηκα, αφού η νιότη είναι η κύρια πηγή της ποίησης κι ακολουθεί η έμπνευση που γεννιέται από το σμίξιμο πόνου και νιότης. Και τότε μου ήρθε η ιδέα ν’ αποκτήσω έναν καινούργιο συνομιλητή: τον εαυτό μου. Ήταν ξαφνικά πολλά που ήθελα να τον ρωτήσω, πάντα το ’θελα, αλλά όλο κάτι άλλο συνέβαινε, πιο σημαντικό, και τον ξεχνούσα. Τώρα τον βάζω απέναντι στις δύσκολες πληγές της ζωής μου και του λέω να ξαναπαίξει το έργο, που δεν του είχα δώσει ποτέ σημασία, να δω πώς αντιμετωπίζει τον πόνο, τον καθρέφτη με την ανίερη επικαιρότητά του, το άδειο –άδειο ακόμη κι από επιθυμίες–, το χρόνο κ.ά. Έτσι, εγώ κι εγώ συνομιλούμε, καταλαβαίνει ο ένας τον άλλο, κι αν όχι… θα τα ξαναπούμε».
Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ
Η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ γεννήθηκε στην Αθήνα το 1939. Σπούδασε στην Αθήνα, στη νότια Γαλλία και αποφοίτησε στη Γενεύη με το δίπλωμα Μεταφραστών και Διερμηνέων (ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά, ρωσικά).
Πρωτοδημοσίευσε το 1956 στην Καινούρια Εποχή. Άρθρα της για την ποίηση και τη μετάφραση της ποίησης έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά και εφημερίδες ανά τον κόσμο. Ποιήματά της έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από δέκα γλώσσες και βρίσκονται σε παγκόσμιες ανθολογίες.
Το 1984 της απονεμήθηκε το Κρατικό Βραβείο Ποίησης και το 2000 το Βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών. Το 2014 βραβεύτηκε με το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για το σύνολο του έργου της.
Το μεταφραστικό της έργο επικεντρώνεται στην ποίηση. Έχει εκδώσει περίπου είκοσι ποιητικές συλλογές.
Οι βροχερές ημέρες θέλουν μελαγχολική ποίηση
Τις στάλες βροχής συνοδεύουν στάλες ποιητικών λέξεων των Μαρία Πολυδούρη, Τίτου Πατρικίου, Κικής Δημουλά, Κατερίνας Αγγελάκη Ρουκ, Γιάννη Ρίτσου, Κατερίνας Γώγου και Κωστή Αλεβίζου.
Όταν ανοίγουν οι ουρανοί
Οι ουρανοί άνοιξαν. Κλαίνε; Κάτι προσπαθούν να μας πούνε; Ή μας συναισθάνονται στις μοναχικές μας ημέρες; Ποτέ δεν θα μάθουμε. Όλα τα σενάρια είναι πιθανά. Στάλες βροχής κατακλύζουν την πόλη. Μάτια και ψυχές, παρακολουθούν από τα παράθυρα. Θα σταματήσει άραγε, ή θα βρέχει μέχρι το βράδυ; Η θύμηση των ανθρώπων που πια δεν είναι εδώ, ξάφνου μας στοιχειώνει. Ένας διανομέας, αχνοφαίνεται , βρεγμένος από την κορυφή ως τα νύχια. Του ανοίγει ένας φοιτητής. Χάθηκε η ενσυναίσθηση των νέων; Αναρωτιέσαι. Λίγο πιο εκεί, ένας άνθρωπος χωρίς στέγη καλύπτει τα υπάρχοντα του, τα πολύτιμα του, για να μην του τα καταστρέψει η βροχή. Λες και είναι αόρατος, οι περαστικοί, δεν τον κοιτούν. Πάνω στην απελπισία σου, είσαι έτοιμη να κλείσεις την κουρτίνα, δεν αντέχεις την ανέλπιδη εικόνα του κόσμου. Και ξαφνικά, δύο ερωτευμένοι παίζουν στην βροχή. Κοντοστέκεσαι και αναπολείς. Στο νου σου έρχονται στίχοι γραπτών που δοξάζουν την ζωή. Ο έρωτας και η ποίηση, όλα τα γιατρεύουν.
Ποιήματα
Η Σάρκα – Τίτος Πατρίκιος
Η σάρκα μου
πάντα πονάει στα χτυπήματα,
πάντοτε χαίρεται στα χάδια.
Ακόμα τίποτα δεν έμαθε.
Η απουσία – Τίτος Πατρίκιος
Όσο επιμένεις να την σκέφτεσαι με κάθε λεπτομέρεια
σημαίνει πως δεν πρόκειται να ξανάρθει.
Μοναξιά – Κατερίνα Αγγελάκη Ρούκ
Αν ενώσεις το βροχόνερο με το δάκρυ σου
το γέλιο σου με τον ήλιο
το σίφουνα, τον αγέρα με την ξεσηκωμένη αγανάκτησή σου.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Αν κλάψεις για τα παιδάκια με τις ρόδινες ανταύγειες
του δειλινού στο πρόσωπο, που πλαγιάζουν
με τα χεριά αδειανά, με τα πόδια γυμνά
θα βρεις τη μοναξιά σου.
Αν φωνάξεις την αγάπη σου
θα ‘ρθει πίσω άδεια, κούφια, η ίδια σου η φωνή
γιατί δεν είχε το κουράγιο να περάσει όλες
τις σφαλισμένες πόρτες, όλα τα κουρασμένα βήματα
όλους τους λασπωμένους δρόμους.
Θα γυρίσει πίσω η φωνή που την έστειλες τρεμάμενη
λαχταριστή, με άλλα λόγια που δεν την είχες προστάξει εσύ
τα λόγια της μοναξιάς σου.
Μόνο γιατί μ’ αγάπησες – Μαρία Πολυδούρη
Δεν τραγουδώ παρά γιατί μ’ αγάπησες
στα περασμένα χρόνια.
Και σε ήλιο, σε καλοκαιριού προμάντεμα
και σε βροχή, σε χιόνια,
δεν τραγουδώ παρά γιατί μ’ αγάπησες.
Μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου
μια νύχτα και με φίλησες στο στόμα,
μόνο γι’ αυτό είμαι ωραία σαν κρίνο ολάνοιχτο
κ’ έχω ένα ρίγος στην ψυχή μου ακόμα,
μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου.
Μόνο γιατί τα μάτια σου με κύτταξαν
με την ψυχή στο βλέμμα,
περήφανα στολίστηκα το υπέρτατο
της ύπαρξής μου στέμμα,
μόνο γιατί τα μάτια σου με κύτταξαν.
Μόνο γιατί όπως πέρναα με καμάρωσες
και στη ματιά σου να περνάη
είδα τη λυγερή σκιά μου, ως όνειρο
να παίζει, να πονάη,
μόνο γιατί όπως πέρναα με καμάρωσες.
Γιατί, μόνο γιατί σε σέναν άρεσε
γι’ αυτό έμεινεν ωραίο το πέρασμά μου.
Σα να μ’ ακολουθούσες όπου πήγαινα,
σα να περνούσες κάπου εκεί σιμά μου.
Γιατί, μόνο γιατί σε σέναν άρεσε.
Μόνο γιατί μ’ αγάπησες γεννήθηκα,
γι’ αυτό η ζωή μου εδόθη.
Στην άχαρη ζωή την ανεκπλήρωτη
μένα η ζωή πληρώθη.
Μόνο γιατί μ’ αγάπησες γεννήθηκα.
Μονάχα για τη διαλεχτήν αγάπη σου
μου χάρισε η αυγή ρόδα στα χέρια.
Για να φωτίσω μια στιγμή το δρόμο σου
μου γέμισε τα μάτια η νύχτα αστέρια,
μονάχα για τη διαλεχτήν αγάπη σου.
Μονάχα γιατί τόσο ωραία μ’ αγάπησες
έζησα, να πληθαίνω
τα ονείρατά σου, ωραίε που βασίλεψες
κ’ έτσι γλυκά πεθαίνω
μονάχα γιατί τόσο ωραία μ’ αγάπησες.
Γυμνό Σώμα – Γιάννης Ρίτσος
Εἶπε:
ψηφίζω τὸ γαλάζιο.
Ἐγὼ τὸ κόκκινο.
Κι ἐγώ.
Τὸ σῶμα σου ὡραῖο
Τὸ σῶμα σου ἀπέραντο.
Χάθηκα στὸ ἀπέραντο.
Διαστολὴ τῆς νύχτας.
Διαστολὴ τοῦ σώματος.
Συστολὴ τῆς ψυχῆς.
Ὅσο ἀπομακρύνεσαι
Σὲ πλησιάζω.
Ἕνα ἄστρο
ἔκαψε τὸ σπίτι μου.
Οἱ νύχτες μὲ στενεύουν
στὴν ἀπουσία σου.
Σὲ ἀναπνέω.
Ἡ γλῶσσα μου στὸ στόμα σου
ἡ γλῶσσα σου στὸ στόμα μου-
σκοτεινὸ δάσος.
Οἱ ξυλοκόποι χάθηκαν
καὶ τὰ πουλιά.
Ὅπου βρίσκεσαι
ὑπάρχω.
Τὰ χείλη μου
περιτρέχουν τ᾿ ἀφτί σου.
Τόσο μικρὸ καὶ τρυφερὸ
πῶς χωράει
ὅλη τὴ μουσική;
Ἡδονή-
πέρα ἀπ᾿ τὴ γέννηση,
πέρα ἀπ᾿ τὸ θάνατο.
Τελικὸ κι αἰώνιο
παρόν.
Ἀγγίζω τὰ δάχτυλα
τῶν ποδιῶν σου.
Τί ἀναρίθμητος ὀ κόσμος.
Μέσα σε λίγες νύχτες
πῶς πλάθεται καὶ καταρρέει
ὅλος ὁ κόσμος;
Ἡ γλῶσσα ἐγγίζει
βαθύτερα ἀπ᾿ τὰ δάχτυλα.
Ἑνώνεται.
Τώρα
μὲ τὴ δική σου ἀναπνοὴ
ρυθμίζεται τὸ βῆμα μου
κι ὁ σφυγμός μου.
Δυὸ μῆνες ποὺ δὲ σμίξαμε.
Ἕνας αἰῶνας
κι ἐννιὰ δευτερόλεπτα.
Τί νὰ τὰ κάνω τ᾿ ἄστρα
ἀφοῦ λείπεις;
Μὲ τὸ κόκκινο τοῦ αἵματος
εἶμαι.
Εἶμαι γιὰ σένα.
Διάλογος ανάμεσα σε εμένα και σε εμένα – Κική Δημουλά
Σοῦ εἶπα:
– Λύγισα.
Καὶ εἶπες:
– Μὴ θλίβεσαι.
Ἀπογοητεύσου ἥσυχα.
Ἤρεμα δέξου νὰ κοιτᾷς
σταματημένο τὸ ρολόι.
Λογικὰ ἀπελπίσου
πῶς δὲν εἶναι ξεκούρδιστο,
ὅτι ἔτσι δουλεύει ὁ δικός σου χρόνος.
Κι ἂν αἴφνης τύχει
νὰ σαλέψει κάποιος λεπτοδείκτης,
μὴ ριψοκινδυνέψεις νὰ χαρεῖς.
Ἡ κίνηση αὐτὴ δὲν θά ῾ναι χρόνος.
Θά ῾ναι κάποιων ἐλπίδων ψευδορκίες.
Κατέβα σοβαρή,
νηφάλια αὐτοεκθρονίσου
ἀπὸ τὰ χίλια σου παράθυρα..
Γιὰ ἕνα μήπως τ᾿ ἄνοιξες.
Κι αὐτοξεχάσου εὔχαρις.
Ὅ,τι εἶχες νὰ πεῖς,
γιὰ τὰ φθινόπωρα, τὰ κύκνεια,
τὶς μνῆμες, ὑδροροὲς τῶν ἐρώτων,
τὴν ἀλληλοκτονία τῶν ὠρῶν,
τῶν ἀγαλμάτων τὴν φερεγγυότητα,
ὅ,τι εἶχες νὰ πεῖς
γι᾿ ἀνθώπους ποὺ σιγὰ-σιγὰ λυγίζουν,
τὸ εἶπες.
Θέλω να κουβεντιάσω – Κατερίνα Γώγου
Θέλω να κουβεντιάσω σ’ ένα καφενείο
που νάχει πόρτα ανοιχτή
και να μην έχει θάλασσα
μονάχα άντρες άνεργους
σκόνη με ήλιο και σιωπή
να μπαίνει ο ήλιος στο κονιάκ
κ’ η σκόνη μαζί με τα τσιγάρα στα πλεμόνια μας
κι ας μην πάρουμε και σήμερα βρε αδερφέ
προφύλαξη για την υγεία μας
κι ούτε να δίνεις συμβουλές
το πως το κατεβάζω έτσι
και πως σκορπιέμαι έτσι
και να αφήσεις ήσυχα στα μούτρα
τις μπογιές τις μύξες και τα κλάματα
να τρέξουνε.
Μονάχα να κοιτάζεις ήρεμα
τα νύχια τα μαλλιά μου και τα χρόνια
πούναι βρώμικα
και γώ
να μη δίνω φράγκο για όλα αυτά
Μόνο το κόμμα, το χριστουλάκο τους
γιατί δε φτιάχτηκε το κόμμα τόσα χρόνια
και σύ νάσαι φίλος. Φίλος-φίλος
έτσι όπως το λέει ο Καζαντζίδης
καί το κονιάκ νάναι σκατά
και εργολάβος πουθενά δε φάνηκε
έχει δωμάτιο για παράνομους
πάνω απ’ το καφενείο
θα σου τα ρίξω σε μια δόση
το συνηθίζω άμα μεθάω – έτσι για να σε λιανίσω-
να σε δω χωρίς βρακί να δούμε τι θα κάνεις
εσύ όμως λέει δεν θάσαι απ’ αυτούς
θα σηκωθείς και θα χορέψεις παραγγελιά
..βεργούλες και με δείρανε..
και θα κρατάς στις χούφτες σου
μ’ αγάπη και με προσοχή το μυαλό μου
είναι έτοιμο να διαλυθεί στα χίλια. Με πονάει.
Κι όταν
έρθουνε να σου πουν
εδώ δεν είναι
τόπος
και χρόνος
για τέτοια πράγματα
τράβηξε τη φαλτσέτα και θέρισε.
Από την συλλογή «Γιός» – Κωστής Αλεβίζος
Με θυμάμαι
να σκαλίζω το χορτάρι
από το μάρμαρο
και έπειτα
τη σκονισμένη εργαλειοθήκη
του Πατέρα
να ψάχνω στην τσέπη
του παντελονιού του
αναποδογυρίζοντας τη φόδρα
την προέκταση
από τα ζύγια του χαρταετού
στην ισορροπία
της πραγματικότητας
Κεντρικό έργο θέματος: Alessio Trerotoli, Raindrop Blues
Δείτε όλα τα τελευταία νέα για την Τέχνη και τον Πολιτισμό στο Culturenow.gr
