Εξετάσεις Ιουνίου στα αρχαία της β γυμνασίου(απο το πρωτότυπο)
Η εξεταστέα ύλη
Το τέχνασμα του Θεμιστοκλή (Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι,
Θεμιστοκλῆς 12.2-6 [διασκευή])
Α. Κείμενο
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: λέγω
Β2. Ετυμολογικά: Εισαγωγή στη σύνθεση
Γ. Γραμματική: Συμφωνόληκτα ουσιαστικά γ' κλίσης
ΕΝΟΤΗΤΑ 3
Το χρέος του ιστορικού (Πολύβιος, Ἱστορίαι 1.14.4-7)
Α. Κείμενο
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: κοσμέω, κοσμῶ
Β2. Ετυμολογικά: Σύνθεση — Πρώτο συνθετικό λέξη κλιτή – ουσιαστικό
Γ1. Γραμματική: Συμφωνόληκτα ουσιαστικά γ' κλίσης
ΕΝΟΤΗΤΑ 4
Οι Σεληνίτες (Λουκιανός, Ἀληθὴς Ἱστορία 1.23-26 [διασκευή])
Α. Κείμενο
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: καλός, καλή, καλόν
Β2. Ετυμολογικά: Σύνθεση — Πρώτο συνθετικό λέξη κλιτή – επίθετο
Γ. Γραμματική: Φωνηεντόληκτα επίθετα γ' κλίσης
— Υποτακτική ενεστώτα και αορίστου ε.φ. βαρύτονων ρημάτων
ΕΝΟΤΗΤΑ 5
Γ1. Γραμματική:
Υποτακτική ενεστώτα ρ. εἰμὶ και παρακειμένου ε.φ. βαρύτονων ρημάτων
ΕΝΟΤΗΤΑ 6
Γ. Γραμματική:
- Επίθετα γ' κλίσης
—Ερωτηματική αντωνυμία τίς, τίς, τί
– Αόριστη αντωνυμία τὶς, τὶς, τὶ
ΕΝΟΤΗΤΑ 7
Ένας στοργικός ηγέτης (Ξενοφῶν, Ἀγησίλαος 7.1-3)
Α. Κείμενο
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: πράττω
Β2. Ετυμολογικά: Σύνθεση — Δεύτερο συνθετικό λέξη κλιτή – ουσιαστικό
Γ. Γραμματική:
Ευκτική ενεστώτα, μέλλοντα και αορίστου ε.φ. βαρύτονων ρημάτων
– Αναφορική αντωνυμία ὅς, ἥ, ὅ
– Αναφορική αντωνυμία ὅστις, ἥτις, ὅ τι
ΕΝΟΤΗΤΑ 8
Γ2. Σύνταξη: Το άμεσο και έμμεσο αντικείμενο
ΕΝΟΤΗΤΑ 9
Η Καλλιπάτειρα (Παυσανίας, Ἑλλάδος Περιήγησις 5.6.7-8 [διασκευή])
Α. Κείμενο
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: φέρω
ΕΝΟΤΗΤΑ 13
Γ. Γραμματική:
Υποτακτική μ.φ. βαρύτονων ρημάτων
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ-μεταφράσεις προς εκμαθηση ,κειμ 2,3,4,7,9
ΕΝΟΤΗΤΑ 2
Α κειμενο -μετάφραση
2η Ενότητα, Το τέχνασμα του Θεμιστοκλή 
| Ἂλλ’ ἐπεὶ τῶν πολεμίων ὁ στόλος | Αλλά όταν ο στόλος των εχθρών |
| προσφερόμενος τῇ Ἀττικῇ κατὰ τὸ Φαληρικὸν | πλησιάζοντας στην Αττική από την πλευρά του Φαλήρου |
| τοὺς πὲριξ ἀπέκρυψεν αἰγιαλούς, | απέκρυψε τις γύρω παραλίες |
| πάλιν ἐπάπταινον οἱ Πελοποννήσιοι πρὸς τὸν Ἰσθμόν. | οι Πελοποννήσιοι φοβισμένοι πάλι σκέφτονταν να αποπλεύσουν για τον Ισθμό. |
| Ἔνθα δὴ ὁ Θεμιστοκλῆς ἐβουλεύετο | Ενώ λοιπόν έτσι είχε η κατάσταση, ο Θεμιστοκλής σκεφτόταν |
| καὶ συνετίθει τὴν περὶ τὸν Σίκινον πραγματείαν. | και κατάστρωνε το τέχνασμα με το Σίκινο. |
| Ἦν δὲ τῷ μὲν γένει Πέρσης ὁ Σίκινος, αἰχμάλωτος, | Ο Σίκινος ήταν Πέρσης στην καταγωγή, αιχμάλωτος, |
| εὔνους δὲ τῷ Θεμιστοκλεῖ καὶ τῶν τέκων αὐτοῦ παιδαγωγός. | φιλικός στον Θεμιστοκλή και παιδαγωγός των παιδιών του. |
| Τοῦτον ἐκπέμπει πρὸς τὸν Ξερξην κρύφα, | Αυτόν τον στέλνει κρυφά προς τον Ξέρξη, |
| κελεύσας λέγειν ὅτι Θεμιστοκλῆς ὁ τῶν Ἀθηναίων στρατηγὸς | αφού τον διέταξε να πει ότι ο Θεμιστοκλής, ο στρατηγός των Αθηναίων, |
| αἱρούμενος τὰ βασιλέως | παίρνοντας το μέρος του (Πέρση) βασιλιά |
| ἐξαγγέλλει πρῶτος αὐτῷ | στέλνει πρώτος σ’ αυτόν την πληροφορία |
| τοὺς Ἕλληνας ἀποδιδράσκοντας, | ότι οι Έλληνες προσπαθούν να δραπετεύσουν |
| καὶ διακελεύεται ἐν ᾧ ταράττονται τῶν πεζῶν χωρὶς ὄντες | και συμβουλεύει, ενώ βρίσκονται σε σύγχυση χωρίς το πεζικό, |
| ἐπιθέσθαι καὶ διαφθεῖραι τὴν ναυτικὴν δύναμιν. | να τους επιτεθεί και να εξοντώσει τη ναυτική τους δύναμη. |
| Ταῦτα δ’ ὁ Ξέρξης ὡς ἀπ’ εὐνοίας λελεγμένα δεξάμενος, | Επειδή ο Ξέρξης δέχτηκε αυτά, πιστεύοντας ότι είχαν λεχθεί με φιλική διάθεση, |
| ἥσθη καὶ εὐθὺς ἐξέφερε πρὸς τοὺς ἡγεμόνας τῶν νεῶν | ευχαριστήθηκε και αμέσως έδωσε διαταγή στους κυβερνήτες των πλοίων |
| διακοσίαις ναυσὶν ἀναχθέντας ἤδη | αφού αποπλεύσουν με διακόσια καράβια |
| διαζῶσαι τάς νήσους, | να περικυκλώσουν τα νησιά, |
| ὅπως ἐκφύγοι μηδεὶς τῶν πολεμίων. | για να μη ξεφύγει κανείς από τους εχθρούς. |
| Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Θεμιστοκλῆς 12.2-6 (διασκευή) |
Α. Κείμενο
πρόλογος
Σε περιόδους πολέμου οι Αθηναίοι πραγματοποιούσαν με δημόσια δαπάνη μεγαλοπρεπή τελετή προς τιμήν των νεκρών πολεμιστών.
Επιστέγασμα της τελετής αυτής αποτελούσε η εκφώνηση του Ἐπιταφίου λόγου από επιφανή άνδρα της πόλης.
Το απόσπασμα που θα μελετήσετε προέρχεται από τον Ἐπιτάφιο– που, πιθανόν, συντέθηκε από τον Λυσία–
προς τιμήν των νεκρών του Κορινθιακού πολέμου.
αρχαιο κειμενο
Ὥστε προσήκει τούτους εὐδαιμονεστάτους ἡγεῖσθαι, οἵτινες ὑπὲρ μεγίστων καὶ καλλίστων κινδυνεύσαντες
οὕτω τὸν βίονἐτελεύτησαν, οὐκ ἐπιτρέψαντες περὶ αὑτῶν τῇ τύχῃ οὐδ’ ἀναμείναντες τὸν αὐτόματον θάνατον,
ἀλλ’ ἐκλεξάμενοι τὸν κάλλιστον. Καὶ γάρ τοι ἀγήρατοι μὲν αὐτῶν αἱ μνῆμαι,
ζηλωταὶ δὲ ὑπὸ πάντων ἀνθρώπων αἱ τιμαί· οἳ πενθοῦνται μὲν διὰ τὴν φύσιν ὡς θνητοί,
ὑμνοῦνται δὲ ὡς ἀθάνατοι διὰ τὴν ἀρετήν. Καὶ γάρ τοι θάπτονται δημοσίᾳ,
καὶ ἀγῶνες τίθενται ἐπ’ αὐτοῖςῥώμης καὶ σοφίας καὶ πλούτου, ὡς ἀξίους ὄντας τοὺς ἐν τῷ πολέμῳ
τετελευτηκότας ταῖς αὐταῖς τιμαῖς καὶ τοὺς ἀθανάτους τιμᾶσθαι. Ἐγὼ μὲν οὖν αὐτοὺς
καὶ μακαρίζω τοῦ θανάτου καὶ ζηλῶ, καὶ μόνοις τούτοις ἀνθρώπων οἶμαι κρεῖττον εἶναι γενέσθαι,
οἵτινες, ἐπειδὴ θνητῶν σωμάτων ἔτυχον, ἀθάνατον μνήμην διὰ τὴν ἀρετὴν αὑτῶν κατέλιπον.
Λυσίας, Ἐπιτάφιος τοῖς Κορινθίων βοηθοῖς 79-81
Μετάφραση:
Επομένως ταιριάζει να θεωρούμε πολύ ευτυχισμένους αυτούς οι οποίοι, αφού διακινδύνευσαν
για τα πιο μεγάλα και τα πιο ωραία, πέθαναν μ’ αυτό τον τρόπο, χωρίς να εμπιστευτούν τους εαυτούς τους στην
τύχη ούτε να περιμένουν τον φυσικό θάνατο, αλλά διαλέγοντας τον ωραιότερο θάνατο. Και γι’ αυτό βέβαια
οι αναμνήσεις γι’ αυτούς θα είναι αγέραστες και οι τιμές αξιοζήλευτες απ’ όλους τους ανθρώπους· αυτοί πενθούνται
βέβαια λόγω της φύσης τους ως θνητοί, υμνούνται όμως λόγω της γενναιότητάς τους ως αθάνατοι.
Και γι’ αυτό βέβαια θάβονται με δημόσια φροντίδα και καθιερώνονται προς τιμήν τους αγώνες δύναμης,
σοφίας και πλούτου, με την ιδέα ότι είναι άξιοι αυτοί που έχουν σκοτωθεί στον πόλεμο να τιμούνται
με τις ίδιες τιμές με τους αθάνατους. Εγώ λοιπόν αυτούς και καλοτυχίζω για το θάνατό τους και τους ζηλεύω,
και νομίζω ότι μόνο αυτοί από τους ανθρώπους άξιζαν περισσότερο να ζήσουν, οι οποίοι, αφού είχαν σώματα θνητά,
άφησαν πίσω λόγω της γενναιότητάς τους αθάνατη μνήμη.
Ερμηνευτικά σχόλια
Στον Κορινθιακό πόλεμο (395-387 π.Χ.)
αναμετρήθηκαν οι Σπαρτιάτες, οι Φωκείς και οι Ορχομένιοι
από τη μια πλευρά και ο συνασπισμός Αθηναίων, Θηβαίων, Κορινθίων, Αργείων από την άλλη. Ο πόλεμος ίσως να υποκινήθηκε
από τον Πέρση βασιλιά Αρταξέρξη, γιατί ο βασιλιάς των Σπαρτιατών Αγησίλαος, που βρισκόταν με τον στρατό του στη Μ. Ασία,
σημείωνε απανωτές νίκες εναντίον των Περσών. Η Σπάρτη αναγκάστηκε να ανακαλέσει τον Αγησίλαο στην Ελλάδα, γιατί δεν υπήρχε
άλλος στρατηγός ικανός να αντιμετωπίσει τους εχθρούς της. Πράγματι, ο Αγησίλαος το 394 π.Χ. νίκησε στην Κορώνεια τον αντίπαλο
συνασπισμό. Ο πόλεμος συνεχίστηκε με μειωμένη ένταση μέχρι το 387 π.Χ., και το 386 π.Χ. υπογράφτηκε η Ανταλκίδειος ειρήνη.
ὑπὲρ μεγίστων καὶ καλλίστων:
Τα μέγιστα και ευγενέστερα ιδανικά, για τα οποία έπεσαν οι ένδοξοι νεκροί της πόλης,
είναι το μεγαλείο και η τιμή της πατρίδας, που εμπνέουν διαχρονικά τους πολεμιστές στα πεδία των μαχών.
ἀγῶνες τίθενται ἐπ’ αὐτοῖς ῥώμης καὶ σοφίας καὶ πλούτου: Εκτός από τις επικήδειες τελετές και την εκφώνηση τουἘπιταφίου,
η πολιτεία διοργάνωνε προς τιμήν των νεκρών αγώνες αθλητικούς, μουσικούς (δηλ. μουσικής και ποίησης) και ιππικούς· οι τελευταίοι
ιδιαίτερα έδιναν την ευκαιρία στους ευπορότερους να επιδείξουν τον πλούτο τους. Η συνήθεια να τελούνται αθλητικοί αγώνες
προς τιμήν νεκρών επιφανών πολεμιστών είναι πολύ παλιά· τη συναντάμε ήδη στην Ἰλιάδα κατά την ταφή του Πατρόκλου.
Απαντήσεις στις ερωτήσεις κειμένου
Ερωτήσεις
1. Ποιοι αξίζουν, σύμφωνα με το κείμενο, να θεωρούνται πραγματικά ευδαίμονες και γιατί;
Ο Λυσίας θεωρεί πραγματικά ευδαίμονες εκείνους οι οποίοι έφτασαν στο τέλος της ζωής τους δίνοντας αγώνες για τα σπουδαιότερα
και τα ωραιότερα ιδανικά· εκείνους οι οποίοι δεν παρέμειναν αμέτοχοι περιμένοντας το φυσικό θάνατο· εκείνους που δεν άφησαν
την πορεία της ζωής τους να κριθεί από κάποιο τυχαίο γεγονός. Πρόκειται για τους ανθρώπους που προτίμησαν να πολεμήσουν
για το καλό της πατρίδας τους και πέθαναν τελικά στο πεδίο της μάχης προσφέροντας τη ζωή τους ως ύψιστη θυσία στην πατρίδα
και στους συμπολίτες τους. Οι άνθρωποι αυτοί πεθαίνουν γνωρίζοντας μια διαρκή και ακατάλυτη δόξα, καθώς αντί να σκεφτούν
τον εαυτό τους και να αποφύγουν το χρέος τους απέναντι στην πατρίδα, επέλεξαν να πολεμήσουν μέχρι τέλους για τα ιδανικά τους,
για το μεγαλείο και την τιμή της πατρίδας.
2. Για ποιους λόγους οι νεκροί πολεμιστές της πόλης θεωρούνται άξιοι ιδιαίτερων τιμών;
Ο Λυσίας τονίζει εμφατικά πως οι νεκροί πολεμιστές της πόλης κατόρθωσαν κάτι το ιδιαίτερα ξεχωριστό, καθώς αν και ήταν θνητοί άνθρωποι,
κατάφεραν με τη γενναιότητά τους να κληροδοτήσουν στις επόμενες γενιές ένα παράδειγμα ήθους και αρετής που θα παραμείνει αθάνατο.
Οι πολεμιστές αυτοί ξεπερνώντας όλους τους περιορισμούς που τους έθετε η θνητή τους φύση, ξεπερνώντας το φόβο και την έμφυτη αγάπη
για τη ζωή επέλεξαν αυτοβούλως να θυσιαστούν υπερασπιζόμενοι την τιμή της πατρίδας τους. Έτσι, η γενναιότητα, η διάθεση αυτοθυσίας
και η φιλοπατρία τους συνιστούν στοιχεία που τους καθιστούν άξιους ιδιαίτερων τιμών από τους συμπολίτες τους.
3. οἳ πενθοῦνται μὲν διὰ τὴν φύσιν ὡς θνητοί, ὑμνοῦνται δὲ ὡς ἀθάνατοι διὰ τὴν ἀρετήν: Να σχολιάσετε τη χρήση του σχήματος της αντίθεσης
στο απόσπασμα.
Στη φράση αυτή παρατηρούμε μια αξιοθαύμαστη σύνδεση αντίθετων εννοιών, η οποία μάλιστα αποτελεί και την ουσία ολόκληρου του αποσπάσματος.
Από τη μία αναφέρεται η φύσις, που με τους αδήριτους νόμους της είναι κοινή για όλους, και από την άλλη η ἀρετή, που διαφοροποιεί
τους ανθρώπους. Η ἀρετή είναι ακριβώς αυτή που αναιρεί τη φυσική αντίθεση θνητός - ἀθάνατος και μετατρέπει το πένθος σε ύμνο. Πρόκειται,
λοιπόν, για τριπλή αντίθεση, της οποίας οι όροι συμπλέκονται σε ένα αδιάσπαστο σύνολο.
4. Σε ποιες περιπτώσεις και με ποιες εκδηλώσεις τιμώνται στις μέρες μας όσοι θυσιάζονται για την πατρίδα;Ποιες ομοιότητες και διαφορές διακρίνετε σε σχέση με όσα αναφέρονται στο κείμενο;
Για όσους θυσίασαν τη ζωή τους ή έχουν προσφέρει μεγάλες υπηρεσίες στην πατρίδα, η ταφή «δημοσία δαπάνη» και οι πάνδημες τελετές, καθώς
και ο χαρακτηρισμός «αθάνατος», είναι τιμές που αποδίδονται και σήμερα. Στις μέρες μας είναι σύνηθες να τελούνται εορταστικές εκδηλώσεις που συνοδεύονται από κατάθεση στεφάνων, καθώς και από στρατιωτικές και μαθητικές παρελάσεις κατά τις εθνικές επετείους. Δεν έχουμε, ωστόσο,
διατηρήσει τη συνήθεια των αρχαίων Ελλήνων να τιμούνται οι ένδοξοι νεκροί με τη διοργάνωση αθλητικών και μουσικών αγώνων.
ΕΝΟΤΗΤΑ 3
ΚΕΙΜΕΝΟ Α -ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ-
Ἐν μὲν οὖν τῷ λοιπῷ βίῳ
Για τον υπόλοιπο, λοιπόν, βίο
τὴν τοιαύτην ἐπιείκειαν ἴσως οὐκ ἂν τις ἐκβάλλοι·
δε θα μπορούσε κάποιος να αποβάλει αυτού του είδους την εύνοια (προς γνωστούς και φίλους)·
καὶ γὰρ φιλόφιλον εἶναι δεῖ τὸν ἀγαθὸν ἄνδρα καὶ φιλόπατριν
γιατί, πράγματι, ο αγαθός άντρας πρέπει να αγαπάει τους φίλους του και την πατρίδα του
καὶ συμμισεῖν τοῖς φίλοις τοὺς ἐχθροὺς
και να μισεί τους ίδιους εχθρούς που μισούν και οι φίλοι του
καὶ συναγαπᾶν τοὺς φίλους·
και να αγαπά τους ίδιους φίλους (που αγαπούν και οι φίλοι του)·
ὅταν δὲ τὸ τῆς ἱστορίας ἦθος ἀναλαμβάνῃ τις,
όταν, όμως, κάποιος υιοθετεί το χαρακτήρα του ιστορικού
ἐπιλαθέσθαι χρή πάντων τῶν τοιούτων
πρέπει να τα ξεχάσει όλα αυτά
καὶ πολλάκις μὲν εὐλογεῖν καὶ κοσμεῖν
και πολλές φορές πρέπει να επαινεί και να τιμά
τοῖς μεγίστοις ἐπαίνοις τοὺς ἐχθρούς,
με τους μεγαλύτερους επαίνους τους εχθρούς,
ὅταν αἱ πράξεις ἀπαιτῶσι τοῦτο,
όταν οι πράξεις το απαιτούν,
πολλάκις δ’ἐλέγχειν καὶ ψέγειν ἐπονειδίστως τοὺς ἀναγκαιοτάτους,
και πολλές φορές θα χρειαστεί να κατακρίνει και να κατηγορεί κατά τρόπο
που ντροπιάζει τους στενούς συγγενείς,
ὅταν αἱ τῶν ἐπιτηδευμάτων ἁμαρτίαι τοῦθ’ ὑποδεικνύωσιν.
όταν τα σφάλματα στις πράξεις τους αυτό υποδεικνύουν.
Ὥσπερ γὰρ ζῴου τῶν ὄψεων ἀφαιρεθεισῶν
Όπως ακριβώς, όταν ένας ζωντανός οργανισμός χάσει τα μάτια του
ἀχρειοῦται τὸ ὅλον,
αχρηστεύεται ολόκληρος,
οὕτως ἐξ ἱστορίας ἀναιρεθείσης τῆς ἀληθείας
έτσι κι από την ιστορία αν αφαιρεθεί η αλήθεια
τὸ καταλειπόμενον αὐτῆς
ό,τι απομένει από αυτήν
ἀνωφελὲς γίνεται διήγημα.
γίνεται ανώφελο (ασήμαντο) διήγημα.
Πολύβιος,
Ἱστορίαι 1.14.4-7
ΕΝΟΤΗΤΑ Α 4
- Α -μεταφραση
4η Ενότητα,
Οι Σεληνίτες
Καλὸς δὲ παρὰ Σεληνίταις νομίζεται,
Όμορφος κατά τη γνώμη των Σεληνιτών θεωρείται,
ἢν πού τις φαλακρὸς ἦ.
αυτός που είναι φαλακρός.
Καὶ μὴν καὶ γένεια φύουσιν μικρὸν ὑπὲρ τὰ γόνατα.
Και μάλιστα και γένια αφήνουν να φυτρώσουν λίγο πάνω από τα γόνατα
.
Καὶ ὄνυχας ἐν τοῖς ποσίν οὐκ ἔχουσιν,
Και νύχια στα πόδια δεν έχουν,
ἀλλὰ πάντες εἰσὶν μονοδάκτυλοι.
αλλά όλοι είναι μονοδάκτυλοι.
Καὶ ἐπειδὰν ἢ πονῶσιν ἢ γυμνάζωνται,
Και όταν κοπιάζουν ή γυμνάζονται,
γάλακτι πᾶν τὸ σῶμα ἱδροῦσιν,
ιδρώνουν παράγοντας γάλα σ’ όλο τους το σώμα,
ὥστε καὶ τυροὺς ἀπ’αὐτοῦ πήγνυνται.
ώστε απ’ αυτό παρασκευάζουν τυρί.
Τοὺς δὲ ὀφθαλμοὺς περιαιρετοὺς ἔχουσι
Και τα μάτια έχουν πρόσθετα
καὶ πολλοὶ τοὺς σφετέρους ἀπολέσαντες
και πολλοί αν χάσουν τα δικά τους
παρ’ ἄλλων χρησάμενοι ὁρῶσιν.
βλέπουν χρησιμοποιώντας αυτά που παίρνουν από τους άλλους.
Τινὲς δὲ καὶ πολλοὺς ἀποθέτους ἔχουσιν, οἱ πλούσιοι.
Κάποιοι, οι πλούσιοι, έχουν πολλά αποθηκευμένα, για ώρα ανάγκης.
Κάτοπτρον δὲ μέγιστον κεῖται ὑπὲρ φρέατος οὐ πάνυ βαθέος.
Και ένας πολύ μεγάλος καθρέφτης βρίσκεται πάνω από ένα όχι πολύ βαθύ πηγάδι.
Ἂν μὲν οὖν εἰς τὸ φρέαρ καταβῇ τις,
Κι αν κάποιος κατεβεί στο πηγάδι,
ἀκούει πάντων τῶν ἐν τῇ γῇ λεγομένων,
ακούει όλα όσα λέγονται στη γη,
ἐὰν δὲ εἰς τὸ κάτοπτρον ἀποβλέψῃ,
κι αν κοιτάξει προσεκτικά προς τον καθρέφτη,
πάσας μὲν πόλεις, πάντα δὲ ἔθνη ὁρᾷ.
βλέπει όλες τις πόλεις και όλα τα έθνη.
Τότε καὶ τοὺς οἰκείους ἐγὼ ἐθεασάμην
Τότε είδα κι εγώ τους συγγενείς μου
καί πᾶσαν τὴν πατρίδα,
και όλη την πατρίδα,
εἰ δὲ κἀκεῖνοι ἐμὲ ἑώρων,
αν όμως κι εκείνοι μ’ έβλεπαν,
οὐκέτι ἔχω εἰπεῖν.
δεν μπορώ καθόλου να το πω.
Ὅστις δὲ ταῦτα μὴ πιστεύει οὕτως ἔχειν,
Όποιος δεν πιστεύει ότι αυτά έτσι είναι
ἂν ποτε καὶ αὐτὸς ἐκείσε ἀφίκηται,
αν κάποτε κι αυτός φτάσει εκεί,
εἲσεται ὡς ἀληθῆ λέγω.
θα καταλάβει ότι λέω αλήθεια.
Λουκιανός, Ἀληθὴς Ἱστορία 1.23-26 (διασκευὴ)
Ενότητα 7η -κείμενο Α
Ένας στοργικός ηγέτης (κείμενο - μετάφραση )
Ἅπαντες ἐπιστάμεθα ὅτι Ἀγησίλαος,
Όλοι γνωρίζουμε ότι ο Αγησίλαος,
ὅπου ᾤετο τὴν πατρίδα τι ὠφελήσειν,
όπου πίστευε ότι θα ωφελούσε σε κάτι την πατρίδα,
οὐ πόνων ὑφίετο, οὐ κινδύνων ἀφίστατο,
δεν έπαυε να μοχθεί, ούτε απέφευγε τους κινδύνους,
οὐ χρημάτων ἐφείδετο, οὐ σῶμα, οὐ γῆρας προὐφασίζετο,
δε λυπόταν τα χρήματα, ούτε πρόβαλλε ως δικαιολογία το σώμα ή τα γηρατειά,
ἀλλὰ καὶ βασιλέως ἀγαθοῦ τοῦτο ἔργον ἐνόμιζε,
αλλά πίστευε ότι καθήκον του καλού βασιλιά είναι
τὸ τοὺς ἀρχομένους ὡς πλεῖστα ἀγαθὰ ποιεῖν.
να κάνει όσο το δυνατόν περισσότερα καλά στους υπηκόους του.
Ἐν τοῖς μεγίστοις δὲ ὠφελήμασι τῆς πατρίδος
Στις μεγαλύτερες ωφέλειες της πατρίδας
,
καὶ τόδε ἐγὼ τίθημι αὐτοῦ,
κι αυτό εδώ του συγκαταλέγω,
ὅτι δυνατώτατος ὤν ἐν τῇ πόλει ότι,
ενώ ήταν ο πιο δυνατός στην πόλη,
φανερὸς ἦν μάλιστα τοῖς νόμοις λατρεύων.
υπηρετούσε φανερά σε μεγάλο βαθμό τους νόμους.
Τὶς γὰρ ἂν ἠθέλησεν ἀπειθεῖν
Γιατί ποιος θα ήθελε να μην υπακούει,
ὀρῶν τὸν βασιλέα πειθόμενον; […]
όταν έβλεπε τον βασιλιά να υπακούει; [...]
Ὃς καὶ πρὸς τοὺς διαφόρους ἐν τῇ πολει
Αυτός και τους πολιτικούς του αντιπάλους στην πόλη
ὥσπερ πατὴρ πρὸς παῖδας προσεφέρε το.
τους συμπεριφερόταν σαν πατέρας προς τα παιδιά του.
Ἐλοιδορεῖτο μὲν γὰρ ἐπὶ τοῖς ἁμαρτήμασιν,
Κακολογούσε βέβαια όσους έκαναν αδικίες,
ἐτίμα δ’ εἴ τι καλὸν πράττοιεν,
τους τιμούσε όμως αν έκαναν κάτι καλό,
παρίστατο δ’ εἴ τις συμφορὰ συμβαίνοι,
παραστεκόταν, αν παρουσιαζόταν κάποια συμφορά,
ἐχθρὸν μὲν οὐδένα ἡγούμενος πολίτην,
επειδή δε θεωρούσε κανένα πολίτη εχ θρό,
ἐπαινεῖν δὲ πάντας ἐθέλων,
αλλά επειδή ήθελε να τους επαινεί όλους,
σῴζεσθαι δὲ πάντας κέρδος νομίζων,
θεωρώντας κέρδος το να σώζονται όλοι
ζημίαν δὲ τιθεὶς εἰ καὶ ὁ μικροῦ ἄξιος ἀπόλοιτο.
και θεωρώντας το ζημιά αν κάποιος, έστω και ανάξιος, χανόταν.
ΕΝΟΤΗΤΑ 7 -Α
Νοηματική απόδοση κειμένου
Ο Ξενοφώντας στο κείμενο αυτό αναφέρει τις ικανότητες και το ήθος του βασιλιά της Σπάρτης Αγησιλάου. Είναι γνωστό σε όλους, λέει ο Ξενοφώντας, ότι ο Αγησίλαος α- γαπούσε τόσο πολύ την πατρίδα του, ώστε δε λογάριαζε ούτε κόπους ούτε κινδύνους κάθε φορά που επιβαλλόταν να της προσφέρει κάποια βοήθεια. Ποτέ δεν έφερε σαν πρόφαση την αναπηρία του σώματός του ούτε τα γηρατειά του με σκοπό να αποφύγει κόπους και κινδύνους. Πίστευε, ότι ο καλός βασιλιάς έχει υποχρέωση να προσφέρει στους υπηκόους τους όσο μπορεί περισσότερες ευεργεσίες. Η πιο μεγάλη ωφέλεια προ την πατρίδα του ήταν η υπακοή τους στους νόμους της. Η υπακουή ενός βασιλιά δεν επέτρεπε σε κανένα να μην υπακούει στους νόμους. Αλλά και η συμπεριφορά του ακόμα και προς τους πολιτικούς του αντιπάλους υπήρξε αρίστη. Άλλοτε τους κατηγο- ρούσε, όταν διέπρατταν σφάλματα, αλλά τους πρόσφερε και τιμές, όταν έκαναν κάπο- ιο καλό. Αν τύχαινε ακόμα και σε εχθρό του κάποια συμφορά στεκόταν βοηθός του. Πίστευε ότι κέρδος της πόλης ήταν να είναι όλοι σώοι και ζημία, αν χανόταν κάποιος, έστω κι αν αυτός ήταν ανάξιο
ΕΝΟΤΗΤΑ 9
-ΚΕΙΜΕΝΟ Α
9η Ενότητα, Η Καλλιπάτειρα
| Κατὰ δὲ τὴν ἐς Ὀλυμπίαν ὁδόν | Στην οδό που οδηγεί στην Ολυμπία |
| ἔστιν ὄρος πέτραις ὑψηλαῖς ἀπότομον, Τυπαῖον καλούμενον. | υπάρχει ένα απόκρημνο βουνό με ψηλούς βράχους, που ονομάζεται Τυπαίο. |
| Κατὰ τούτου τὰς γυναῖκας Ἠλείοις ἐστὶν ὠθεῖν νόμος, | Υπάρχει νόμος στους Ηλείους σ' αυτό να πετούν τις γυναίκες |
| ἤν φωραθῶσιν ἐς τὸν ἀγῶνα ἐλθοῦσαι τὸν Ὀλυμπικὸν | αν αποκαλυφθούν να έχουν έρθει στο χώρο της Ολυμπίας |
| ἢ καὶ ὅλως ἐν ταῖς ἀπειρημέναις σφίσιν ἡμέραις | ή και γενικά κατά τις απαγορευμένες γι’ αυτές μέρες. |
| διαβᾶσαι τὸν Ἀλφειόν. | να έχουν περάσει τον Αλφειό. |
| Οὐ μὴν οὐδὲ ἁλῶναι λέγουσιν οὐδεμίαν, | Ούτε και λένε ότι πιάστηκε καμιά |
| ὅτι μὴ Καλλιπάτειραν μόνην, | παρά μόνο η Καλλιπάτειρα, |
| ἥ ὑπὸ τινων καὶ Φερενίκη καλεῖται. | η οποία από μερικούς ονομάζεται και Φερενίκη. |
| Αὕτη προαποθανόντος αὐτῇ τοῦ ἀνδρός, | Αυτή, επειδή είχε πεθάνει νωρίτερα ο σύζυγός της, |
| ἐξεικάσασα αὑτὴν τὰ πάντα ἀνδρὶ γυμναστῇ, | αφού μεταμφιέστηκε εντελώς σε άντρα γυμναστή |
| ἤγαγεν ἐς Ὀλυμπίαν τὸν υἱὸν μαχούμενον· | έφερε στην Ολυμπία το γιο της για να αγωνιστεί· |
| νικῶντος δὲ τοῦ Πεισιρόδου, | μόλις, λοιπόν, νίκησε ο Πεισιρόδης, |
| τὸ ἔρυμα ἐν ᾧ τοὺς γυμναστὰς ἔχουσιν ἀπειλημμένους, | το φράκτη με τον οποίο έχουν τους γυμναστές περιορισμένους |
| τοῦτο ὑπερπηδῶσα ἡ Καλλιπάτειρα ἐγυμνώθη. | καθώς τον πηδούσε η Καλλιπάτειρα έμεινε γυμνή. |
| Φωραθείσης δὲ ὅτι εἴη γυνή, | Αν και αποκαλύφθηκε ότι ήταν γυναίκα, |
| ταύτην ἀφιᾶσιν ἀζήμιον | την άφησαν ατιμώρητη, |
| καὶ τῷ πατρί καὶ ἀδελφοῖς αὐτῆς καὶ τῷ παιδί αἰδῶ νέμοντες | και στον πατέρα της και στα αδέλφια της και στο γιο της αποδίδοντας σεβασμό |
| –ὑπῆρχον δὴ ἅπασιν αὐτοῖς Ὀλυμπικαὶ νῖκαι- | -γιατί είχαν νικήσει όλοι στους Ολυμπιακούς Αγώνες- |
| ἐποίησαν δὲ νόμον ἐς τὸ ἔπειτα ἐπὶ τοῖς γυμναστικοῖς | θεσμοθέτησαν όμως νόμο για τους γυμναστές στο εξής |
| γυμνοὺς σφᾶς ἐς τὸν ἀγῶνα ἐσέρχεσθαι. | να μπαίνουν γυμνοί στους αγώνες. |
| Παυσανίας, Ἑλλάδος Περιήγησις 5.6.7-8 (διασκευὴ) |
Β1. Λεξιλογικoί Πίνακες προς εξέταση
Β2. Ετυμολογικά
-Γ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ
ENOTHTA 2
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: λέγω
τὸ λογίδιον: ο μικρός (βραχύς) λόγοςΒ1. Λεξιλογικός Πίνακας
ἡ λέξις (-η): η λέξη
λεκτικός: ο σχετικός με το λόγο
ὁ λόγος: η ομιλία
τὸ λογύδριον (-ιο): ο βραχύς (σύντομος) λόγος
λόγιος: ο μορφωμένος
λογικός: α. ο σχετικός με το λόγο β. ο συνετός
λογίζομαι: σκέπτομαι
ὁ λογισμός: η σκέψη
τὸ λογεῖον (-είο): μέρος του αρχαίου θεάτρου
ῥητορικός: ο σχετικός με το ρήτορα
ἡ ρῆσις: το απόφθεγμα
ἡ ῥήτρα: όρος συμφωνίας ή συμβολαίου
λογοποιός: αυτός που δημιουργεί λόγους
ἀμφιλέγω: αμφισβητώ
λογομαχῶ: συγκρούομαι με λόγια
ἀντιλέγω: διαφωνώ
ἡ ἀντιλογία: η διαφωνία
ἡ ἀντίρρησις: η διαφωνία
προλέγω: προμηνύω
ὁ πρόλογος: η εισαγωγή λόγου, βιβλίου, θεάτρου
ἡ πρόρρησις (-η): το προμήνυμα
ὁ ἐπίλογος: το καταληκτικό μέρος κειμένου
παράλογος: ο αντίθετος με τη λογική
ἀνάλογος: ο αντίστοιχος
φιλόλογος: αυτός που αγαπά το λόγο
πολύλογος: ο φλύαρος
ἡ πολυλογία: η φλυαρία
ἄρρητος: αυτός που δεν μπορεί να ειπωθεί
ἀπόρρητος: αυτός που δεν πρέπει να ανακοινωθεί
ἡ έτυμολογία: η αναζήτηση της ρίζας μιας λέξης
ἀμφιλεγέμενος: ο αμφισβητούμενος
ἡ ἀμφιλογία: η αμφισβήτηση
ἡ άρχαιολογία: η επιστήμη που ερευνά τα αρχαία μνημεία
ἡ μυθολογία: η διήγηση μύθων
λεξικό: η καταγραφή των λέξεων και των σημασιών μιας γλώσσας με αλφαβητική σειρά
τα λόγια: οι λέξεις
λογάς: ο φλύαρος
λογιοσύνη: η μόρφωση
το ρητό: το απόφθεγμα
λογοδοτώ: απολογούμαι
λογοφέρνω: λογομαχώ
λογοκρίνω: κρίνω τα λόγια κάποιου
λογοκρισία: ο έλεγχος που ασκεί η εξουσία ενός κράτους στα ΜΜΕ, στην τέχνη και την
λογοτεχνία με σκοπό την παρεμπόδιση μηνυμάτων αντίθετων προς τις αρχές της.
λογάριθμος: μαθηματικός όρος
λογοτέχνης: αυτός που δημιουργεί λογοτεχνικά έργα
λογοθεραπεία: η θεραπεία διαταραχών σχετικών με το λόγο
λογοπαίγνιο: ο έξυπνος χειρισμός του λόγου για την δημιουργία διφορούμενων νοημάτων
λογικοφανή: αυτός που λανθασμένα φαίνεται λογικός
λεξικογραφία: η συγγραφή λεξικού
μονολεκτικός: αυτός που λέγεται με μια λέξη
ανείπωτος: αυτός που δεν μπορεί να ειπωθεί
κοντολογής: με λίγα λόγια
μισθολόγιο: ο ειδικός κατάλογος που περιέχει τους μισθούς μιας επιχείρησης ανάλογα με τα
προσόντα και την εγρασία των εργαζομένων.
τιμολόγιο: αποδεικτικό πληρωμής ή πώλησης αγαθών
αερολογία: η φλυαρία
βιολογία: επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς
Β2. Ετυμολογικά
Διαβάστε τη θεωρία της σελίδας 18 του σχολικού βιβλίου.
1) Να κατατάξετε τις παρακάτω λέξεις του κειμένου της Ενότητας σε απλές και σύνθετες: συνετίθει, ἐπιθέσθαι. ἐκπέμπει, ἡγεμόνας, πολεμίων, πραγματείαν, διαζῶσαι, ἐβουλεύετο.Απαντήσεις στις ασκήσεις της σελίδας 19 του σχολικού βιβλίου
Απάντηση:
Απλές λέξεις: ἡγεμόνας, πολεμίων, πραγματείαν, ἐβουλεύετο
Σύνθετες λέξεις: συνετίθει, ἐπιθέσθαι, ἐκπέμπει, εὐνοίας, διαζῶσαι
2) Χρησιμοποιώντας τα συνθετικά που σας δίνονται να σχηματίσετε σύνθετες λέξεις της α.ε.: ἀ + κακός, ἀ- (ἀν) + ἴσος, παρά + λόγος, ἐν + δόξα (επιθ.), ἀνά + ἄγω, εἰς + βάλλω, δυσ- + πιστός, ἡμι- + θεός.
Απάντηση:
ἀ + κακός: ἄκακος ἀ- (ἀν) + ἴσος: ἄνισος παρά + λόγος: παράλογος
ἐν + δόξα (επιθ.): ἔνδοξος ἀνά + ἄγω: ἀνάγω εἰς + βάλλω: εἰσβάλλω
δυσ- + πιστός: δύσπιστος ἡμι- + θεός:ἡμίθεος
3) Να χωρίσετε τις παρακάτω λέξεις της α.ε. (βλ. Λεξιλογικό Πίνακα) στα συνθετικά μέρη τους και να δηλώσετε αν αυτά είναι λέξεις κλιτές ή άκλιτες: πολυλογία, ἀντιλέγω, ἀνάλογος, φιλόλογος, ἐτυμολογία, λογοποιός, ἐπίλογος.
Απάντηση:
πολυλογία: πολύς (κλιτή) + λόγος (κλιτή)
ἀντιλέγω: ἀντί (άκλιτη) + λέγω(κλιτή)
ἀνάλογος: ἀνά (άκλιτη) + λόγος (κλιτή)
φιλόλογος: φίλος (κλιτή) + λόγος (κλιτή)
ἐτυμολογία: ἔτυμος (κλιτή) + λόγος (κλιτή)
λογοποιός: λόγος (κλιτή) + ποιώ (κλιτή)
ἐπίλογος: ἐπὶ (άκλιτη) + λόγος (κλιτή)
Γ. Γραμματική
Γ΄ κλίση ουσιαστικών
Συμφωνόληκτα ουσιαστικά γ΄ κλίσης
1. Αφωνόληκτα
Ονομαστική ἡ πατρίς αἱ πατρίδες
Γενική τῆς πατρίδος τῶν πατρίδων
Δοτική τῇ πατρίδι ταῖς πατρίσι
Αιτιατική τὴν πατρίδα τὰς πατρίδας
Κλητική (ὦ) πατρίς ὦ πατρίδες
Διαβαστέ τις παρατηρήσεις της σελίδας 19 του σχολικού βιβλίου. Για την κλίση περισσότερων τριτόκλιτων αφωνόληκτων ουσιαστικών διαβάστε στη σχολική γραμματική τις σελίδες 66, 67, 68, 69, 70.
2. Ημιφωνόληκτα
Μονόθεμα
ενικός πληθυντικός πληθυντικός αριθμός
Ον. ὁ Ἕλλην ὁ ἀγὼν οἱ Ἕλληνες οἱ ἀγὼνες Γεν. τοῦ Ἕλληνος τοῦ ἀγῶνος τῶν Ἑλλήνων τῶν ἀγώνων
Δοτ. τῷ Ἕλληνι τῷ ἀγῶνι τοῖς Ἕλλησι(ν) τοῖς ἀγῶσι(ν)
Αιτ. τὸν Ἕλληνα τὸν ἀγῶνα τοὺς Ἕλληνας τοὺς ἀγῶνας
Κλ. (ὦ) Ἕλλην (ὦ) ἀγὼν (ὦ) Ἕλληνες (ὦ) ἀγῶνες
Διπλόθεμα
ενικός πληθυντικός πληθυντικός αριθμός
Ον. ὁ πυθμὴν ὁ πνεύμων οἱ πυθμένες οἱ πνεύμονεςΓεν. τοῦ πυθμένος τοῦ πνεύμονος τῶν πυθμένων τῶν πνευμόνων
Δοτ. τῷ πυθμένι τῷ πνεύμονι τοῖς πυθμέσι(ν) τοῖς πνεύμοσι(ν)
Αιτ. τὸν πυθμένα τὸν πνεύμονα τοὺς πυθμένας τοὺς πνεύμονας
Κλ. (ὦ) πυθμὴν (ὦ) πνεῦμον (ὦ) πυθμένες (ὦ) πνεύμονες
Διαβαστέ τις παρατηρήσεις της σελίδας 20 του σχολικού βιβλίου. Για την κλίση περισσότερων τριτόκλιτων ημιφωνόληκτων ουσιαστικών διαβάστε στη σχολική γραμματική τις σελίδες 74, 75 ,76, 77, 78.
1) Να βρείτε τα ημιφωνόληκτα τριτόκλιτα ουσιαστικά του κειμένου της Ενότητας και να τα μεταφέρετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού.Απαντήσεις στις ασκήσεις των σελίδων 20, 21 του σχολικού βιβλίου
Απάντηση:
ὁ Θεμιστοκλῆς: Θεμιστοκλεῖς
τῷ γένει: τοῖς γένεσι(ν)
τῷ Θεμιστοκλεῖ: (δεν έχει)
τοὺς Ἕλληνας: τὸν Ἕλληνα
τοὺς ἡγεμόνας: τὸν ἡγεμόνα
2) Να γράψετε τη γενική ενικού των παρακάτω ουσιαστικών (θα σας βοηθήσει η μετεξέλιξη των λέξεων αυτών στη ν.ε.): ἡ πραότης, ἡ πόλις, ἡ ῥίς, ἡ δύμμις, ἡ μάστιξ, ὁ φύλαξ, ἡ σάλπιγξ, ἡ σφραγίς, ἡ λαμπάς, ἡ βαλβίς, ὁ χάλυψ, ὁ ἔρως, ὁ Κύκλωψ.
Απάντηση:
ἡ πραότης → τῆς πραότητος ἡ πόλις → τῆς πόλεως ἡ ῥίς → τῆς ῥινός
ἡ δύναμις → τῆς δυνάμεως ἡ μάστιξ → τῆς μάστιγος ὁ φύλαξ → τοῦ φύλακος
ἡ σάλπιγξ → τῆς σάλπιγγος ἡ σφραγίς → τῆς σφραγίδος ἡ λαμπάς → τῆς λαμπάδος
ἡ βαλβίς → τῆς βαλβίδος ὁ χάλυψ → τοῦ χάλυβος ὁ ἔρως → τοῦ ἔρωτος
ὁ Κύκλωψ → τοῦ Κύκλωπος
3) Να μεταφέρετε τα ουσιαστικά στην ίδια πτωση του άλλου αριθμού:
Απάντηση:
τὴν ἀκτῖνα → τὰς ἀκτῖνας τῆς δεξιότητος → τῶν δεξιοτήτων
τοῦ ἀγκῶνος → τῶν ἀγκώνων τοὺς ἐλαιῶνας → τὸν ἐλαιῶνα
τῇ ἀσπίδι → ταῖς ἀσπίσι(ν) τῷ αὐχένι → τοῖς αὐχέσι(ν)
αἱ βαθμίδες → ἡ βαθμίς τοῦ κήρυκος → τῶν κηρύκων
τὴν θυρίδα → τὰς θυρίδας τὴν τερηδόνα → τὰς τερηδόνας
τὴν ποιότητα → τὰς ποιότητας τοῦ τάπητος → τῶν ταπήτων
τῷ πίνακι → τοῖς πίναξι(ν) ὦ δαίμονες → ὦ δαῖμον
4) Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις:
Απάντηση:
α. Πλησίον τῆς πόλεως (πόλις) ἱερὸν τὸ πάλαι ἦν.
β. Ἅμα τῇ ἡμέρᾳ (=με την ανατολή του ηλίου) ἐσήμηνεν (=έδωσε παράγγελμα) ὁ σαλπιγκτὴς τῇ σάλπιγγι (σάλπιγξ).
γ. Οἱ Ἕλληνες (Ἕλλην) ἐμάχοντο γενναίως ὑπὲρ τῆς σωτηρίας τῆς πατρίδος (πατρίς).
ΕΝΟΤΗΤΑ 3
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: κοσμέω, κοσμῶ
Β2. Ετυμολογικά: Σύνθεση — Πρώτο συνθετικό λέξη κλιτή – ουσιαστικό
Γ1. Γραμματική: Συμφωνόληκτα ουσιαστικά γ' κλίσης
ὁ κοσμητής: ο διευθυντήςB1. Λεξιλογικός Πίνακας
κοσμητός: ο περιποιημένος
κατακοσμῶ: διευθετώ
ἐπικοσμῶ: στολίζω κάτι
ἀποκοσμῶ: αφαιρώ τα περιττά στολίδια
ἡ κόσμηση: η διακόσμηση, ο στολισμός
τὸ κόσμημα: το στολίδι
κοσμητικός: ο σχετικός με το στόλισμα
κόσμιος: ο ευπρεπής
ἡ κοσμιότητα: η ευπρέπεια
κοσμικός: ο σχετικός με τον κόσμο/κοινωνία
ὁ κοσμήτορας: ο διευθυντής μιας πανεπιστημιακής σχολής
ἡ κοσμογονία: η γέννηση του κόσμου
ἡ κοσμογραφία: η περιγραφή του κόσμου
ὁ κοσμοκράτορας: ο κυρίαρχος όλου του κόσμου
ὁ κοσμοπολίτης: ο πολυταξιδεμένος
ἡ ἀκοσμία: η απρέπεια
ὁ ὑπόκοσμος: σύνολο ανθρώπων που διαπράττουν εγκλήματα πάσης φύσεως
κοσμικότητα: η ιδιότητα του κοσμικού
κοσμάκης: ο απλός λαός
κοσμοθεωρία: η θεωρία για τη ζωή που υιοθετεί κανείς
κοσμογυρισμένος: ο πολυταξιδεμένος
κοσμοπλημμύρα: η κοσμοσυρροή
κοσμοσωτήριος: αυτός που σώζει τον κόσμο
κοσμοϊστορικός: αυτός που έχει ιστορική σημασία για κάτι
κοσμοναύτης: ο αστροναύτης
κοσμοκαλόγερος: αυτός που ζει με εγκράτεια αποστασιοποιημένος από κάθε είδους απόλαυση
κοσμηματοπώλης: ο ιδιοκτήτης κοσμηματοπωλείου
κοσμηματοθήκη: η θήκη κοσμημάτων
απόκοσμος: ο ακοινώνητος
μαθητόκοσμος: οι μαθητές
φοιτητόκοσμος: οι φοιτητές
1) Να αποδώσετε τη σημασία των φράσεων και λέξεων: "από καταβολής κόσμου", "διαγωγή κοσμιοτάτη", κοσμογονία, κοσμοθεωρία, κοσμοπολίτης.Απαντήσεις στις ασκήσεις της σελίδας 24 του σχολικού βιβλίου
Απάντηση:
από καταβολής κόσμου: από τη δημιουργία του κόσμου
διαγωγή κοσμιοτάτη: πάρα πολύ καλή διαγωγή
κοσμογονία: η ιστορία της δημιουργίας του κόσμου, (μεταφορικά) η ολική αλλαγή μιας κατάστασης
κοσμοθεωρία: οι αντιλήψεις κάποιου για τη ζωή πάνω σε διάφορα θέματα
κοσμοπολίτης: ο πολυταξιδεμένος
2) Με τη βοήθεια του Λεξιλογικού Πίνακα να βρείτε την κατάλληλ λέξη της α.ε. για τις σημασία που σας δίνονται:
Απάντηση:
α. κόσμιος: αυτός που συμπεριφέρτσι με ευγένεια, ο φρόνιμος.
β. κόσμημα: το στολίδι
γ. κοσμιότης: η ευπρέπεια, η ευγένια
δ. κοσμοκράτωρ: αυτός που κυβερνά τον κόσμο
3) Να κατατάξετε τις ομόρριζες του ρήματος κοσμῶ λέξεις της α.ε. που περιλαμβάνει ο παραπάνω πίνακας σε κατηγορίες ανάλογα με αυτό που δηλώνουν. Θυμηθείτε όσα διαδαχθήκατε στο κεφάλαιο της παραγωγής της προηγούμενης τάξης:
Απάντηση:
πρόσωπο που ενεργεί: κοσμήτης, κοσμήτωρ
ενέργεια, κατάσταση: κόσμησις
αποτέλεσμα ενέργειας: κόσμημα
ουσιαστικό παράγωγο από επίθετο: κοσμιότης
επίθετα: κόσμιος, κοσμητικός, κοσμητός, κοσμικός
Β2. Ετυμολογικά
Διαβάστε τη θεωρία της σελίδας 18 του σχολικού βιβλίου.
1)Να σχηματίσετε σύνιετα αρσενικά ουσιαστικά και επίθετα της α.ε. χρησιμοποιώντας τα συνθετικά που δίνονται:Απαντήσεις στις ασκήσεις της σελίδας 25 του σχολικού βιβλίου
Απάντηση:
λόγος + γράφω → λογογράφος
μῦθος + λέγω → μυθολόγος
οἶκος + δεσπότης → οἰκοδεσπότης
νόμος + τίθημι (θε-) → νομοθέτης
λίθος + ξέω → λιθοξόος
νίκη + φέρω → νικηφόρος
κτῆνος + τρέφω → κτηνοτρόφος
θάνατος + φέρω → θανατηφόρος
2) Να σχηματίσετε σύνθετες λέξεις της ν.ε. με α΄ συνθετικό τα ουσιαστικά της α.ε. που δίνονται:
Απάντηση:
αἷμα (-ατος)
αυτός που δίνει αίμα: αιμοδότης
αυτός που είναι βαμμένος με αίμα: αιματοβαμμένος
η διαδικασία καθαρισμού (κάθαρση) του αίματος: αιμοκάθαρση
λόγος
αυτός που γράφει λόγους: λογογράφος
η τέχνη του λόγου: λογοτεχνία
παιχνίδι με το λόγο: λογοπαίγνιο
η θεραπεία διαταραχών του λόγου: λογοθεραπεία
Γ1. Γραμματική
Γ΄ κλίση ουσιαστικών
Συμφωνόληκτα ουσιαστικά γ΄ κλίσης
Ημιφωνόληκτα
α. Υγρόληκτα
Ενικός Αριθμός Πληθυντικός Αριθμός
Ον. ὁ σωτὴρ ὁ πράκτωρ οἱ σωτῆρες οἱ πράκτορες
Γεν. τοῦ σωτῆρος τοῦ πράκτορος τῶν σωτήρων τῶν πρακτόρων
Δοτ. τῷ σωτῆρι τῷ πράκτορι τοῖς σωτῆρσι(ν) τοῖς πράκτορσι(ν)
Αιτ. τὸν σωτῆρα τὸν πράκτορα τοὺς σωτῆρας τοὺς πράκτορας
Κλητ. (ὦ) σῶτερ ὦ πρᾶκτορ (ὦ) σωτῆρες (ὦ) πράκτορες
α. Συγκοπτόμενα διπλόθεμα υγρόληκτα
Ενικός Αριθμός Πληθυντικός Αριθμός
Ον. ὁ ἀνήρ ὁ πατὴρ οἱ ἄνδρες οἱ πατέρες
Γεν. τοῦ ἀνδρὸς τοῦ πατρὸς τῶν ἀνδρῶν τῶν πατέρων
Δοτ. τῷ ἀνδρὶ τῷ πατρὶ τοῖς ἀνδράσι τοῖς πατράσι(ν)
Αιτ. τὸν ἄνδρα τὸν πατέρα τοὺς ἄνδρας τοὺς πατέρας
Κλητ. (ὦ) ἄνερ ὦ πάτερ (ὦ) ἄνδρες (ὦ) πατέρεςΕνικός Αριθμός Πληθυντικός Αριθμός
Ον. ἡ θυγάτηρ ἡ μητὴρ αἱ θυγατέρες αἱ μητέρες
Γεν. τῆς θυγατρός τῆς μητρὸς τῶν θυγατέρων τῶν μητέρων
Δοτ. τῇ θυγατρί τῇ μητρὶ ταῖς θυγατράσι(ν) ταῖς μητράσι(ν)
Αιτ. τὴν θυγατέρα τὴν μητέρα τὰς θυγατέρας τὰς μητέρας
Κλητ. (ὦ) θύγατερ ὦ μῆτερ (ὦ) θυγατέρες (ὦ) μητέρες Σιγμόληκτα
1. Αρσενικά
Ενικός Αριθμός Πληθυντικός Αριθμός
Ον. ὁ Ἀριστοφάνης ὁ Περικλῆς οἱ Περικλεῖς
Γεν. τοῦ Ἀριστοφάνους τοῦ Περικέους τῶν Περικλέων
Δοτ. τῷ Ἀριστοφάνει τῷ Περικλεῖ δεν έχει -
Αιτ. τὸν Ἀριστοφάνη τὸν Περικλέα τοὺς Περικλεῖς
Κλητ. (ὦ) Ἀριστόφανες ὦ Περίκλεις (ὦ) ΠερικλεῖςΕΝΟΤΗΤΑ 4
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: καλός, καλή, καλόν
Β2. Ετυμολογικά: Σύνθεση — Πρώτο συνθετικό λέξη κλιτή – επίθετο
Γ. Γραμματική: Φωνηεντόληκτα επίθετα γ' κλίσης — Υποτακτική ενεστώτα και
αορίστου ε.φ. βαρύτονων ρημάτων
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας
καλός, καλή, καλόν
καλλίπαις: αυτός που έχει όμορφα, καλλίγραμμα πόδια
καλλίνικος: αυτός που νίκησε θριαμβεύοντας
καλλιστέφανος: αυτός που φέρει όμορφο στεφάνι
Καλλισθένης: ιστοριογράφος της αρχαιότητας
καλλιπάρῃος: αυτός που έχει ωραία μάγουλα
τὸ κάλλος: η ομορφιά
ἡ καλλονή: η πολύ όμορφη γυναίκα
τὸ καλλιστεῖον (-είο): ο διαγωνισμός ομορφιάς
καλοήθης: αυτός που μπορεί να γιατρευτεί (όταν μιλάμε για αρρώστια)
ἡ καλοκαγαθία: η καλοσύνη
ἡ καλοκαιρία: ο καλός καιρός
καλλιεπής: αυτός που εκφράζει ή γράφει όμορφα λόγια
ἡ καλλιέπεια: η γραπτή ή προφορική έκφραση ωραίων λόγων
καλλωπίζω: στολίζω, ομορφαίνω
καλλίφωνος: αυτός που έχει ωραία φωνή
ἡ καλλιφωνία: η ωραία φωνή
καλλιγραφῶ: γράφω με ωραία γράμματα
Καλλιρρόη: μία από τις κόρες του Ωκεανού.
ἡ καλλιγραφία: το ωραίο γράψιμο
ἡ καλλιτεχνία: η τελειότητα ενός έργου
καλλιεργῶ: δουλεύω τη γη για να παράγω καρπούς
καλοσύνη: η καλοκαγαθία
καλοσυνάτος: ο αβρός, ο πράος
καλλυντικό: σκεύασμα που ομορφαίνει το δέρμα
καλοδέχομαι: δέχομαι κάτι με ευχάριστο τρόπο
καλοθρεμμένος: ο παχύς, ο χορτάτος
καλολογικός: ο σχετικός με την επιστήμη του ωραίου
καλομαθαίνω: μαθαίνω σε μια ευχάριστη κατάσταση, στην καλοπέραση
καλοπιάνω: προσπαθώ να πετύχω κάτι κολακεύοντας κάποιον
καλόπιστος: αυτός που έχει καλή πρόθεση
καλοπροαίρετος: αυτός που έχει καλή διάθεση
καλότυχος: αυτός που έχει καλή τύχη, ο τυχερός
καλοτάξιδος: αυτός που έχει καλό ταξίδι
καλορίζικος: αυτός που έχει καλή τύχη
καλοπέραση: η άνετη ζωή
καλλιμάρμαρος: ο κατασκευασμένος από ωραία μάρμαρα
1) Τι σημαίνουν οι φράσεις "τα καλά κόποις κτώνται" και "ουδέν κακόν αμιγές καλού" που χρησιμοποιούμε συχνά στην καθημερινή μας επικοινωνία;Απαντήσεις στις ασκήσεις της σελίδας 33 του σχολικού βιβλίου
Απάντηση:
"ουδέν κακόν αμιγές καλού": η φράση σημαίνει ότι κάθε κακή κατάσταση έχει πέρα από τα αρνητικά και κάποια θετικά αποτελέσματα
2) Να εντάξετε στις στήλες του παρακάτω πίνακα τις ομόρριζες του ρ. καλλωπίζω λέξεις της α.ε. ανάλογα με τη σημασία τους: καλλωπιστής, καλλωπισμός, καλλώπισμα, καλλωπιστικός.
Απάντηση:
πρόσωπο που ενεργεί: καλλωπιστής
ενέργεια, κατάσταση: καλλωπισμός
αποτέλεσμα ενέργειας: καλλώπισμα
επίθετο: καλλωπιστικός
3) Να σχηματίσετε σύνθετες λέξεις της ν.ε. με α΄ συνθετικό το επίθετο καλός που να ανταποκρίνονται στη σημασία που δίνεται:
Απάντηση:
αυτός που έχει καλό γούστο: καλόγουστος
αυτίς που είναι καλά γυμνασμένος: καλογυμνασμένος
αυτός που έχει καλή καρδιά: καλόκαρδος
αυτός που είναι ωραία ντυμένος: καλοντυμένος
αυτός που ζει καλή ζωή, χωρίς στερήσεις: καλοζωισμένος
4) Να αναζητήσετε στο λεξιλογικό Πίνακα λέξεις συνώνυμες και αντώνυμες των λέξεων της ν.ε. που δίνονται:
Απάντηση:
Συνώνυμα: ευφραδής → καλλιεπής
αναπτύσσω (μτφ.) → καλλιεργώ
κομψοτεχνία → καλλιτεχνία
ευπρεπίζω → καλλωπίζω
Αντώνυμα: αποπαίρνω → καλοπιάνω
παράφωνος → καλλίφωνος
δύσμοιρος → καλορίζικος
δύστροπος → καλοσυνάτος
Β2. Ετυμολογικά
Διαβάστε τη θεωρία του σχολικού βίβλιου (σελίδα 34)
Απαντήσεις στις ασκήσεις των σελίδων 34 - 35 του σχολικού βιβλίου:
1) Να σχηματίσετε το αρσενικό του επιθέτου των παρακάτω σύνθετων λέξεων της α.ε. με α΄ συνθετικό το αριθμητικό επίθετο μόνος:
Απάντηση:
μόνος + μάχομαι → μονομάχος μόνος + συλλαβή → μονοσύλλαβοςμόνος + ξύλον → μονόξυλος μόνος + γένος → μονογενής
μόνος + στίχος → μονόστιχος μόνος
2) Με τα συνθετικά μέρη που δίνονται να σχηματίσετε τις σύνθετες λέξεις της α.ε. που ζητούνται στην παρένθεση:
Απάντηση:
πικρός + χολή: πικρόχολος (επίθετο)
λεπτός + λέγω: λεπτολόγος (επίθετο)
λευκή + θέα: Λευκοθέα (κύριο όνομα)
μέγας (γεν. μεγάλ-ου) + πρέπω: μεγαλοπρεπής (επίθετο)
δώδεκα + μήν: δωδεκάμηνος (επίθετο)
3) Με τα επίθετα σε -ύς που σας δίνονται να σχηματίσετε σύνθετα επίθετα της α.ε. και να διακρίνετε με ενωτικά τα συνθετικά μέρη τους, σύμφωνα με το παράδειγμα:
Απάντηση:
βαθύς (γεν. εν. βαθέος) + βουλή → βαθύ-βουλος
βαρύς + τόνος → βαρύ-τονος
εὐθύς + τείνω → εὐθυ-τενής
βαρύς + γδοῦπος → βαρύ-γδουπος
εὐθύς + γραμμή → εὐθύ-γραμμος
ὀξύς + θυμός → ὀξύ-θυμος
Γ. Γραμματική
1. Γ' Κλίση επιθέτων
Ενικός Αριθμός | |||
Αρσενικό | Θηλυκό | Ουδέτερο | |
Ονομ. | εὐθύς | εὐθεῑα | εὐθύ |
Γεν. | εὐθέος | εὐθείας | εὐθέος |
Δοτ. | εὐθεῖ | εὐθείᾳ | εὐθεῖ |
Αιτ. | εὐθύν | εὐθεῖαν | εὐθύ |
Κλητ. | εὐθύ | εὐθεῖα | εὐθύ |
Πληθυντικός Αριθμός | |||
Ονομ. | εὐθεῖς | εὐθεῑαι | εὐθέα |
Γεν. | εὐθέων | εὐθειῶν | εὐθέων |
Δοτ. | εὐθέσι | εὐθείαις | εὐθέσι |
Αιτ. | εὐθεῖς | εὐθείας | εὐθέα |
Κλητ. | εὐθεῖς | εὐθεῖαι | εὐθέα |
Παρατηρήσεις:
1. Τα επίθετα αυτής της τάξης είναι κυρίως οξύτονα. Βαρύτονα είναι μόνο τα θῆλυς, θήλεια, θῆλυ και ἥμισυς, ἡμίσεια, ἥμισυ.
2. Το θηλυκό γένος κλίνεται κατά την α΄ κλίση των ουσιαστικών.
3. Το -α των καταλήξεων της ονομαστικής, αιτιατικής και κλητικής ενικού του θηλυκού γένους είναι βραχύ.
Υποτακτική Ενεστώτα:
Για να σχηματίσουμε την Υποτακτική Ενεστώτα ενός βαρύτονου ρήματος, παίρνουμε το θέμα της Οριστικής Ενεστώτα (π.χ. λυ-) και προσθέτουμε σε αυτό τις καταλήξεις της Υποτακτικής, οι οποίες είναι ίδιες με τους τύπους της Υποτακτικής Ενεστώτα του ρήματος εἰμί. Έτσι έχουμε:
Υποτακτική Ενεστώτα |
λύ - ω |
λύ - ῃς |
λύ - ῃ |
λύ – ωμεν |
λύ – ητε |
λύ – ωσι(ν) |
Υποτακτική Αορίστου:
Για να σχηματίσουμε την Υποτακτική Αορίστου ενός βαρύτονου ρήματος, παίρνουμε το θέμα της Οριστικής Αορίστου, αφαιρούμε την χρονική - συλλαβική αύξηση (π.χ. ἔλυσ-) και προσθέτουμε σε αυτό τις καταλήξεις της Υποτακτικής, οι οποίες είναι ίδιες με τους τύπους της Υποτακτικής Ενεστώτα του ρήματος εἰμί. Έτσι έχουμε:
Υποτακτική Αορίστου |
λύ - σω |
λύ - σῃς |
λύ - σῃ |
λύ – σωμεν |
λύ – σητε |
λύ – σωσι(ν) |
Προσοχή! Η Υποτακτική Αορίστου δεν παίρνει αύξηση!
Διαβάστε άριστα τις παρατηρήσεις της σελίδας 36 του σχολικού βιβλίου.
ΚΛΙΣΗ ΡΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ
• Η υποτακτική σχηματίζεται στους εξής χρόνους:
ενεστώτα, αόριστο,
παρακείμενο.
• Η υποτακτική ενεστώτα προκύπτει από το θέμα του ρήματος, το ω/η
(χαρακτηριστικό της υποτακτικής, ω για τα ο και η για τα ει και ε)
και τις καταλήξεις της οριστικής.
• Η υποτακτική αορίστου είναι όμοια με αυτή του ενεστώτα, με τη
διαφορά ότι ανάμεσα στο θέμα και το ω/η παρουσιάζεται το
χαρακτηριστικό του μέλλοντα, δηλαδή το σ.
• Η υποτακτική παρακειμένου σχηματίζεται μονολεκτικά
(αναδιπλασιασμός + θέμα + κ + υποτακτική του ειμί)
ή περιφραστικά
(μετοχή του παρακειμένου του ρήματος + υποτακτική του ειμί.)
Στην υποτακτική χάνεται πάντα η αύξηση του αορίστου!!!
Απαντήσεις στις ασκήσεις των σελίδων 36 - 37 του σχολικού βιβλίου:
1) Να γράψετε τους τύπους των επιθέτων που ζητούνται στην παρένθεση:
Απάντηση:
γλυκύς, γλυκεῖα, γλυκύ (γεν. εν. και πληθ. θηλ.) | γλυκείας | ἥμισυς, ἡμίσεια, ἥμισυ (αιτ. εν. και πληθ. ουδ.) | ἥμισυ |
γλυκειῶν | ἡμίσεα | ||
θῆλυς, θήλεια, θῆλυ (δοτ. εν. και πληθ. αρσ.) | θήλει | εὐρύς, εὐρεῖα, εὐρὺ (ονομ. εν. και πληθ. ουδ.) | εὐρὺ |
θήλεσι | εὐρέα | ||
ταχύς, ταχεῖα, ταχὺ (γεν. εν. και πληθ. ουδ.) | ταχέος | ἡδύς, ἡδεῖα, ἡδύ (αιτ. εν. και πληθ. αρσ.) | ἡδύν |
ταχέων | ἡδεῖς |
2) Να μεταφέρετε τις φράσεις στην πτώση που ζητείται εντός παρενθέσεως:
Απάντηση:
βαθὺ πέλαγος → βαθέος πελάγους (γεν. εν.) βαρὺ πένθος → βαρέα πένθη (ονομ. πληθ.)
θρασὺς ἀνὴρ → θρασεῖ ἀνδρὶ (δοτ. εν.) βραδεῖα ὁδὸς → βραδειῶν ὁδῶν (γεν. πληθ.)
ὀξὺς ἦχος → ὀξὺν ἦχον (αιτ. εν.) τραχεῖα χώρα → τραχείας χώρας (αιτ. πληθ.)
3) Να συσχετίσετε τους υπογραμμισμένους τύπους της υποτακτικής της στήλης Α΄
με τις σημασίες τους στη στήλη Β΄:
Απάντηση: α-1, β-2, γ-1, δ-3, ε-4, στ-5
4) Να γράψετε τα ρήματα στο γ΄ πληθυντικό πρόσωπο του ίδιου χρόνου και της
ίδια έγκλισης:
Απάντηση: κελεύσῃς → κελεύσωσι(ν), τοξεύητε → τοξεύωσι(ν), παύσωμεν → παύσωσι(ν)
Απάντηση: ὑμεῖς λύσητε, ἡμεῖς πράξωμεν, οὗτοι λέγωσι(ν), ὑμεῖς άποβλέψητε, οὗτοι πιστεύωσι(ν).
6) Να μεταφέρετε τους ρηματικούς τύπους στον αόριστο διατηρώντας ίδια την έγκλιση, τον αριθμό και το πρόσωπο:
Απάντηση: Ὅστις μὴ πιστεύῃ → πιστεύσῃ, ἡμεῖς βλάπτωμεν → βλάψωμεν, οὗτοι ἱκετεύωσιν → ἱκετεύσωσι(ν), σὺ ἑρμηνεύῃς → ἑρμηνεύσῃς, ἡμεῖς κελεύωμεν → κελεύσωμεν, ὑμεῖς θεραπεύητε → θεραπεύσητε
7) Να τοποθετήσετε τα ρήματα στο κατάλληλο πρόσωπο της υποτακτικής του χρόνου που ζητείται:
Απάντηση:
α. Λόγισαι (=υπολόγισε) ὁπόσα μοι ὀφείλεις, ἵνα μὴ περὶ αὐτῶν ἐρίζωμεν (ἐρίζω, εενστ.).
β. Ἐὰν ἡμεῖς φονεύσωμεν (φονεύω, αορ.) αὐτόν, ἄδικοι ἐσόμεθα.
γ. Ἐὰν ὑμεῖς λύσητε (λύω, αορ.) τὰς σπονδάς, ἐπίορκοι ἔσεσθε.
δ. Ἤν τις παραναίνῃ (παραβαίνω, ενεστ.) τι τούτων, ζημίαν ἐπέθεσαν (= επιβάλλουν τιμωρία).
ε. Ἐὰν τις εἰς τὸ κάτοπτρον ἀποβλέψῃ (ἀποβλέπω, αορ.) πάσας τὰς πόλεις ὁρᾷ.
στ. Ἕνεκα χρημάτων μηδένα θεῶν ὀμὀσῃς (=για χρήματα σε κανέναν θεό μην ορκιστείς), μηδ' ἄν μέλλῃς (μέλλω, ενεστ.) εὐορκεῖν (=να τηρήσεις τον όρκο σου).
Ενότητα 5
Γ1. Γραμματική:
Υποτακτική ενεστώτα ρ. εἰμὶ και παρακειμένου ε.φ. βαρύτονων ρημάτων
Η Υποτακτική
Διαβάστε τη θεωρία της σελίδας 35 του σχολικού βιβλίου
Υποτακτική Ενεστώτα ρήματος εἰμί
Υποτακτική Εν. εἰμί |
ὦ |
ᾖς |
ᾖ |
ὦμεν |
ἦτε |
ὦσι(ν) |
Η Υποτακτική Ενεστώτα του ρήματος εἰμἰ είναι πολύ σημαντική για το σχηματισμό της Υποτακτικής των βαρύτονων ρημάτων και για αυτό είναι απαραίτητο να τη διαβάσετε και να τη μάθετε άριστα.
Προσοχή!
Υποτακτική έχουν μόνο
ο Ενεστώτας, ο Αόριστος και ο Παρακείμενος.
Υποτακτική παρακειμένου ε.φ. βαρύτονων ρημάτων
Διαβάστε πολύ καλά τη θεωρία του σχολικού βιβλίου (σελίδα 42 )
Απαντήσεις στις ασκήσεις της σελίδας 43 του σχολικού βιβλίου:
1) Να μεταφέρετε τις παρακάτω υποτακτικές αορίστου και ενεστώτα στον παρακείμενο (περιφραστικά και στα τρία γένη) στον ίδιο αριθμό και στο ίδιο πρόσωπο:
Απάντηση:
γράψωμεν: γεγραφαφότες, γεγραφυῖαι, γεγραφότα ὦμεν
τάττῃς: τεταχώς, τεταχυῖα, τεταχός ᾖς
βλάψωσιν: βεβλαφότες, βεβλαφυῖαι, βεβλαφότα ὦσι(ν)
κρύψητε: κεκρυφότες, κεκρυφυῖαι κεκρυφότα ἦτε
πείθῃ: πεπεικώς, πεπεικυῖα, πεπεικός ᾖ
ἐρμηνεύωμεν: ἡρμηνευκότες, ἡρμηνευκυῖαι, ἡρμηνευκότα ὦμεν
2) Να αντιστοιχίσετε τα ρήματα της στήλης Α΄ με τη γραμματική αναγνώριση τους στη στήλη Β΄:
Απάντηση: α-3, β-1, γ-4, δ-2
3) Να συμπληρώσετε τις προτάσεις με τον κατάλληλο τύπο του ρήματος:
Απάντηση:
α. Ἡ μὲν φύσις, ἄν ᾖ (εἰμί, υποτ. ενεστ.) πονηρά, πολλάκις φαῦλα βούλεται.
β. Ἐὰν σὺ ἀριστεύσῃς (ἀριστεύω, υποτ. αορ.), ὑπισχνοῦμαι σοι δέκα τάλαντα.
γ. Ἐὰν ὑμεῖς ταῦτα πράξητε (πράττω, υποτ. αορ.), εὐθὺς ὑμῖν στρατιώτας πέμψομεν.
δ. Παιδεύσωμεν (παιδεύω, α΄ πληθ. υποτ. αορ.) τὸν ἀπαίδευτον.
4) Να συμπληρώσετε τον κατάλληλο τύπο της υποτακτικής ενεστώτα του ρ. εἰμί και να ερμηνεύσετε τις παρακάτω προτάσεις:
Απάντηση:
α. Ὅταν σὺ τῶν ἀλόγων θηριωδέστερος ᾖς, τότε φίλων ἔρημος γίγνῃ.
(= όταν είσαι πιο άγριος από τα ζώα, τότε μένεις χωρίς φίλους.)
β. Ὄνειδος αἰσχρὸς βίος ὅμως, κἄν ἡδὺς ᾖ.
(=Όμως, ο άσχημος τρόπος ζωής είναι ντροπιαστικός, ακόμα κι αν είναι ευχάριστος.)
γ. Ἱκανοί εἰσιν οἱ θεοὶ τοὺς μικρούς, κἄν ἐν δεινοῖς ὦσιν, σῴζειν εὐπετῶς.
(= Οι θεοί είναι ικανοί να σώζουν τους μικρούς εύκολα, ακόμα κι αν αυτοί βρίσκονται σε κινδύνους.)
δ. Ἀνὴρ πονηρὸς δυστυχεῖ, κἄν εὐτυχής ᾖ.
(= Ο κακός άνδρας δυστυχεί, ακόμα κι αν είναι ευτυχισμένος.)
ΕΝΟΤΗΤΑ 6
Γ. Γραμματική:
- Επίθετα γ' κλίσης
—Ερωτηματική αντωνυμία τίς, τίς, τί
– Αόριστη αντωνυμία τὶς, τὶς, τὶ
Γ. Γραμματική
Επίθετα γ΄ κλίσης
α. Δικατάληκτα σιγμόληκτα σε -ης, -ης, -ες
Ενικός Αριθμός | |||||
Αρσενικό & Θηλυκό Γένος | Ουδέτερο Γένος | ||||
Ονομ. | ὁ | ἡ | εὐτυχὴς | τὸ | εὐτυχὲς |
Γεν. | τοῦ | τῆς | εὐτυχοῦς | τοῦ | εὐτυχοῦς |
Δοτ. | τῷ | τῇ | εὐτυχεῖ | τῷ | εὐτυχεῖ |
Αιτ. | τὸν | τὴν | εὐτυχῆ | τὸ | εὐτυχὲς |
Κλητ. | ὦ | ὦ | εὐτυχὲς | ὦ | εὐτυχὲς |
Πληθυντικός Αριθμός | |||||
Αρσενικό & Θηλυκό Γένος | Ουδέτερο Γένος | ||||
Ονομ. | οἱ | αἱ | εὐτυχεῖς | τὰ | εὐτυχῆ |
Γεν. | τῶν | τῶν | εὐτυχῶν | τῶν | εὐτυχῶν |
Δοτ. | τοῖς | ταῖς | εὐτυχέσι(ν) | τοῖς | εὐτυχέσι(ν) |
Αιτ. | τοὺς | τὰς | εὐτυχεῖς | τὰ | εὐτυχῆ |
Κλητ. | ὦ | ὦ | εὐτυχεῖς | ὦ | εὐτυχῆ |
Ενικός Αριθμός | |||||
Αρσενικό & Θηλυκό Γένος | Ουδέτερο Γένος | ||||
Ονομ. | ὁ | ἡ | αὐτάρκης | τὸ | αὔταρκες |
Γεν. | τοῦ | τῆς | αὐτάρκους | τοῦ | αὐτάρκους |
Δοτ. | τῷ | τῇ | αὐτάρκει | τῷ | αὐτάρκει |
Αιτ. | τὸν | τὴν | αὐτάρκη | τὸ | αὔταρκες |
Κλητ. | ὦ | ὦ | αὔταρκες | ὦ | αὔταρκες |
Πληθυντικός Αριθμός | |||||
Αρσενικό & Θηλυκό Γένος | Ουδέτερο Γένος | ||||
Ονομ. | οἱ | αἱ | αὐτάρκεις | τὰ | αὐτάρκη |
Γεν. | τῶν | τῶν | αὐτάρκων | τῶν | αὐτάρκων |
Δοτ. | τοῖς | ταῖς | αὐτάρκεσι(ν) | τοῖς | αὐτάρκεσι(ν) |
Αιτ. | τοὺς | τὰς | αὐτάρκεις | τὰ | αὐτάρκη |
Κλητ. | ὦ | ὦ | αὐτάρκεις | ὦ | αὐτάρκη |
Παρατηρήσεις:
1. Όπως φαίνεται στον πίνακα, το θέμα των επιθέτων αυτών λήσει σε -εσ-. Στην ονομαστική ενικού του αρσενικού και του θηλυκού το -ε- τρέπεται σε -η-. Στις υπόλοιπες πτώσεις αποβάλλεται το -σ- και επέρχονται συναιρέσεις. Η αιτιατική πληθυντικού του αρσενικού και θηλυκού γένους σχηματίζεται κατ' αναλογία με την ονομαστική πληθυντικού σε -εις αντί -ης.
2. Τα επίθετα σε -ης, -ης, -ες που δεν τονίζονται στη λήγουσα και είναι υπερδισύλλαβα, όπως το "συνήθης", ανεβάζουν τον τόνο στην κλητική ενικού του αρσενικού και θηλυκού γένους και στις τρεις όμοιες πτώσεις ενικού του ουδετέρου (σύνηθες). Επίσης στη γενική πληθυντικού τονίζονται στην παραλήγουσα (συνήθων).
β. Δικατάληκτα ενρινόληκτα σε -ων, -ων, -ον
Ενικός Αριθμός | |||||
Αρσενικό & Θηλυκό Γένος | Ουδέτερο Γένος | ||||
Ονομ. | ὁ | ἡ | σώφρων | τὸ | σῶφρον |
Γεν. | τοῦ | τῆς | σώφρονος | τοῦ | σώφρονος |
Δοτ. | τῷ | τῇ | σώφρονι | τῷ | σώφρονι |
Αιτ. | τὸν | τὴν | σώφρονα | τὸ | σῶφρον |
Κλητ. | ὦ | ὦ | σῶφρον | ὦ | σῶφρον |
Πληθυντικός Αριθμός | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Αρσενικό & Θηλυκό Γένος | Ουδέτερο Γένος | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ονομ. | οἱ | αἱ | σώφρονες | τὰ | σώφρονα | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Γεν. | τῶν | τῶν | σωφρόνων | τῶν | σωφρόνων | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Δοτ. | τοῖς | ταῖς | σώφροσι (ν) | τοῖς | σώφροσι (ν) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Αιτ. | τοὺς | τὰς | σώφρονας | τὰ | σώφρονα | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Κλητ. | 1. Όπως φαίνεται στον πίνακα, το θέμα των επιθέτων αυτών λήγει σε -ον-. Στην ονομαστική ενικού του αρσενικού και του θηλυκού το -ο- τρέπεται σε -ω-. 2. Τα υπερδισύλλαβα σύνθετα επίθετα σε -ων, -ων, -ον ανεβάζουν τον τόνο τους στις πτώσεις που λήγουν σε -ον, όχι όμως πέρα από τη λήγουσα του ά συνθετικού (εὐδαίμον, αλλά μεγαλόφρον). 2. Ερωτηματική Αντωνυμία τίς, τίς, τί (=ποιος, ποια, ποιο)
3. Αόριστη Αντωνυμία τὶς, τὶς, τὶ (=κάποιος, κάποια, κάποιο)
1. Να γράψετε τα επίθετα στον τύπο που ζητείται στην παρένθεση: Απάντηση:
2. Να συμπληρώσετε τον κατάλληλο τύπο του επιθέτου που δίνςται στην παρένθεση: Απάντηση: (εύγενής) εὐγενῆ γείτονα (κακοδαίμων) κακοδαίμονος άνδρὸς (ἀτυχής) ἀτυχὲς ἄνθρωπε (ἀγνώμων) ἄγνωμον σύμμαχε (ἐπιμελὴς) ἐπιμελέσι νεανίαις (μεγαλόφρων) μεγαλοφρόνων ἡγεμόνων (ψευδὴς) ψευδεῖς μῦθοι (ἄφρων) ἄφροσι στρατηγοῖς 3. Να κλιθούν οι παρακάτω φράσεις στον αριθμό που βρίσκονται: τίνες σύμμαχοι, τινὶ πόλει, τίνος ναοῦ, τινὰς ἐλπίδας, χωρία τινά. Απάντηση:
4. Στον παρακάτω διάλογο ο Σωκράτης προσπαθεί να νουθετήσει τον μεγαλύτερο γιο του, ο οποίος είναι θυμωμένος με τη μητέρα του. Να συμπληρώσετε κατά περίπτωση τους τύ πους της αόριστης ή της ερωτηματικής αντωνυμίας που ζητούνται και να αποδώσετε το πε ριε χό μενο του διαλόγου: Απάντηση: - Εἰπέ μοι, ὦ παῖ, οἶσθα τίνες (ονομ. πληθ. αρσ.) ἄνθρωποι ἀχάριστοι καλοῦνται; - Καὶ μάλα (=βεβαίως). -Καταμεμάθηκας (=έχεις συνειδητοποίησει) οὖν τοὺς τὶ (αιτ. εν. ουδ.) ποιοῦντας τὸ ὄνομα τοῦτο ἀποκα λοῦσιν; -Τοὺς εὖ παθόντας (=αυτούς που ευεργετήθηκαν), ὅταν δυνάμενοι χάριν ἀποδοῦναι μὴ ἀποδῶ σιν (=ενώ μπορούν να ξεπληρώσουν τη χάρη, δεν το κάνουν), ἀχαρίστους καλοῦ σιν.ὦ ΕΝΟΤΗΤΑ 7 Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: πράττω Β2. Ετυμολογικά: Σύνθεση — Δεύτερο συνθετικό λέξη κλιτή – ουσιαστικό Γ. Γραμματική: Ευκτική ενεστώτα, μέλλοντα και αορίστου ε.φ. βαρύτονων ρημάτων – Αναφορική αντωνυμία ὅς, ἥ, ὅ – Αναφορική αντωνυμία ὅστις, ἥτις, ὅ τι
πράττω ἡ κοινοπραγία: η σύμπραξη ἡ πράξις (-η): οτιδήποτε κάνει κάποιος τὸ πρᾶγμα: υλικό αντικείμενο πραγματικός: ο αληθινός ἡ πραγματεία: το σύγγραμα τὰ πεπραγμένα: αυτά που έχουν γίνει διαπράττω: κάνω κάτι κακό ἡ διάπραξις (-η): η εκτέλεση κακής πράξης εἰσπράττω: μαζεύω χρήματα από πρόσωπα ἡ σύμπραξις (-η): η συνεργασία ἄπρακτος: αυτός που δεν έκανε τίποτα πολυπράγμων: ο πολυάσχολος πολυπραγμοσύνη: η ασχολία με πολλά πράγματα εἰσπράκτωρ (-ορας): αυτός που μαζεύει φόρους, χρήματα ἔμπρακτος: αυτός που βεβαιώνεται με πράξεις διαπραγματεύομαι: συνεννοούμαι πραγματικότητα: η υπαρκτή ζωή πράγματι: αληθινά πραγμάτωση: πραγματοποίηση πραγμάτευση: η ανάπτυξη, η μελέτη ενός θέματος πραγματοποιώ: κάνω πράξη πραγματοποίηση: η υλοποίηση διαπραγμάτευση: η συνεννόηση κοινοπραξία: η ένωση επιχειρήσεων με κοινό σκοπό πραξικόπημα: πολιτική ή στρατιωτική ενέργεια με την οποία καταλύεται το υπάρχον σύνταγμα εχθροπραξίες: οι εχθρικές πράξεις
1) Να κατατάξετε τις παρακάτω παράγωγες των ρ. πράττω και πραγματεύω λέξεις της α.ε. στην κατηγορία που ανήκουν (πρόσωπο που ενεργεί, κατάσταση, αποτέλεσμα ενέργειας κτλ.): πρᾶξις, πράκτωρ, πραγματεία, πραγματευτής. Απάντηση: ενέργεια: πρᾶξις, πραγαμτεία πρόσωπο που ενεργεί: πράκτωρ, πραγματευτής 2) Να συμπληρώσετε τις παρακάτω φράσεις με τις κατάλληλες λέξεςι από τη β΄ στήλη του Λεξι λογικού Πίνακα: Απάντηση: α. Οι συνάδελφοί μου οργίστηκαν πάρα πολύ, όταν η αντιπροσωπιεία του σωματείνου μας γύρισε άπρακτη από τη συνάντηση με τον υπουργό Εργασίας. β. Το να κατηγορείς χωρίς λόγο τους άλλους είναι το εύκολο πράγμα. γ. Ο εισπράκτορας της ασφαλιστικής εταιρείας ειδοποίησε ότι θα περάσει για να πλη ρω θεί την Τρίτη. δ. Έπρεπε να είχε κινηθεί γρηγορότερα. Διέπραξες μεγάλο σφάλμα περιμένοντας τόσον καιρό. ε. Δε μου αρκούν τα λόγια. Περιμένω έμπρακτη απόδειξη της μεταμέλειάς σου. 3) Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α΄ με τα συνώνυμά τους στη στήλη Β΄: Απάντηση: φανερός = έμφανής ποιῶ = πράττω ζημία = βλάβη πόνος = μόχθος ἰσχυρὸς = ῥωμαλέος 4) Να βρείτε τη σημασιολογική διαφορά των λέξεων "πραγμάτωση, "πραγμάτευση" και "διαπραγμάτευση"στη ν.ε. Συμβουλευτείτε τα λεξικά σας. Απάντηση: πραρμάτωση: η πραγματοποίηση πραγμάτεσυη: η αναλυτική έρευνα ενός θέματος διαπραγμάτευση: η συνεννόση ανάμεσα ενδιαφερόμενους για ορισμένο ζήτημα, με σκοπό την επίτευξη συμφωνίας
Διαβάστε τη θεωρία του σχολικού βιβλίου (σελίδα 55)
1) Να σχηματίσετε σύνθετα ουσιαστικά της α.ε. με τα συνθετικά που δίνονται: Απάντηση: ἵππος + δρόμος: ὁ ἱππόδρομος φεύγβ (θ. φυγ-) + δίκη: ὁ φυγόδικος ὄπισθεν + δόμος: ὁ ὁπισθόδομος ῥίπτω (θ. ριψ-) + ἀσπίς: ὁ ῥίψασπις νόμος + διδάσκαλος: ὁ νομοδιδάσκαλος γῆ + πέδον:τὸ γήπεδον πατριά + ἀρχή: ὁ πατριάρχης 2) Να σχηματίσετε σύνθετα επίθετα της α.ε. με τα σύνθετικά που δίνονται. Προσέξτε ιδιαίτερα τους μετασχηματισμούς των β΄ συνθετικών: Απάντηση: ὐπέρ + μέγεθος: ὁ ὑπερμεγέθης πολύ + μηχανή: ὁ πολυμήχανος ὁμοῦ + μήτηρ (μητρ-ός): ὁ ὁμομήτριος πρό + χείρ: ὁ πρόχειρος ἀ + τόπος: ὁ ἄτοπος μακρός + χείρ: ὁ μακρόχειρ μέγας (μεγάλ-ου) + γνώμη: ὁ μεγαλογνώμων φίλος + ξένος: ὁ φιλόξενος διά + πῦρ: ὁ διάπυρος 3) Να αναλύσετε ετυμολογικά τις παρακάτω λέξεις. Ποιες λέξεις που συναντήσατε στο κείμενο χρησιμοποιούνται ως β΄ συνθετικό; Απάντηση: κωμόπολις: κώμη + πόλις (πόλει) μητρόπολις: μήτηρ + πόλις (πόλει) εὐπατρίδης: εὖ + πατρίς (πατρίδα, πατρίδος) φιλόπατρις: φίλος + πατρίς (πατρίδα, πατρίδος) συνεργός: σὺν + ἔργον (ἔργον) Η Ευκτική του Ενεστώτα, του Μέλλοντα και του Αορίστου είναι αρκετά εύκολη στην κλίση της και αρκεί η εκμάθηση των καταλήξεων, σε συνδυασμό με το θέμα του κάθε χρόνου, για να καταφέρουμε να την κλίνουμε σωστά. Διαβάστε με προσοχή το παρακάτω παράδειγμα!
Παρατηρήσεις: 1. Οι δίφθογγοι -οι- και -αι- στις καταλήξεςιι της Ευκτικής είναι πάντοτε μακρόχρονες. 2. Η Ευκτική Αορίστου, όπως και η Υποτακτική, δεν παίρνει αύξηση. 3. Για τον σχηματισμό και την κλίση της Ευκτικής Μέλλοντα και Αορίστου Ενεργητικής Φωνής, των αφωνόληκτων ρημάτων χρησιμοποιούμε τις ίδιες καταλήξεις, αλλά το θέμα των ρημάτων αυτών μεταβάλλεται, όπως και στην οριστική των χρόνων αυτών. κ,γ,χ (ττ, σσ) → ξ π.χ. πράττω, πράξω, πράξοιμι, πράξαιμι π,β,φ (πτ) → ψ π.χ. γράφω, γράψω, γράψοιμι, γράψαιμι τ,δ,θ → σ π.χ. πείθω, πείσω, πείσοιμι, πείσαιμι β. Σημασίες και χρήσεις της Ευκτικής Διαβάστε τη θεωρία του σχολικού βιβλίου (σελίδες 56 & 57) και δώστε ιδιαίτερη σημα σία τόσο στην κλίση όσο και στις χρήσεις της Ευκτικής. 2. Αναφορική αντωνυμία ὅς, ἥ, ὅ
Παρατηρήσεις: 1. Δεν πρέπει αν συγχέεται η αναφορική αντωνυμία με τους ομόηχους τύπους του οριστικού άρθρου. (ἥ, ἡ, οἵ, οἱ κτλ) Οι τύποι της αναφορικής αντωνυμίας παίρνουν τόνο. 2. Όλες οι αναφορικές αντωνυμίες παίρνουν δασεία. 3. Κατά τον ίδιο τρόπο κλίνεται και η αναφορική αντωνυμία ὅσπερ, ἥπερ, ὅπερ. Απλώς, στο τέλος κάθε τύπου προστίθεται το μόριο -περ χωρίς να επηρεάζεται ο τονισμός.
3. Αναφορική αντωνυμία ὅστις, ἥτις, ὅ τι Η αναφορική αντωνυμία ὅστις, ἥτις, ὅ,τι σχηματίζεται από την αναφορική ὅς και την αόριστη τίς. Κλίνεται και στα δύο μέρη και τονίζεται πάντοτε στο α΄ συνθετικό με τον τόνο που παίρνει και η απλή αναφορική αντωνυμία.
Παρατήρηση: Ο τύπος ἅττα διαφέρει από τον αντίστοιχο τύπο της αόριστης αντωνυμίας, επειδή παίρνει δασεία, όπως όλες οι αναφορικές αντωνυμίες. Μπορείτε να βρείτε κι άλλες αναφορικές αντωνυμίες στη Σχολική Γραμματική. (Από 144 έως 146 σελίδα) ΕΝΟΤΗΤΑ 8 Γ2. Σύνταξη: Το άμεσο και έμμεσο αντικείμενο για τη θεωρια σεσ σχολ βιβλιο σελ, 65... ασκησεις βιβλιου 7. Στις παρακάτω φράσεις να χαρακτηρίσετε τα ρήματα ως μονόπτωτα ή δίπτωτα και αν βρείτε τα αντικείμενα τους: Απάντηση: α. Βλάπτει τὸν ἄνδρα θυμός. (μονόπτωτο) β. Πολλὰ ἀγαθὰ οἱ θεοὶ παρέχουσιν τοῖς ἀνθρώποις. (δίπτωτο) γ. Δίωκε δόξαν καὶ ἀρετήν. (μονόπτωτο) δ. Οἱ στρατηγοὶ ἐδίδοσαν τοῖς στρατιώταις καὶ τοῖς δούλοις μισθὸν καὶ σῖτον. (δίπτωτο) ε. Ἄνθρωπος ὤν μέμνησο τῆς κοινῆς τύχης. (μονόπτωτο) στ. Οἱ πατέρες ἡμῶν Μήδων ἐκράτησαν. (μονόπτωτο) 8. Στις προτάσεις που ακολουθούν να βρείτε τα αντικείμενα των ρημάτων και να τα διακρί νετε σε άμεσα και έμμεσα: Απάντηση: α. Κῦρος ἀπέκρυπτεν τοὺς στρατιώτας τὴν ἐαυτοῦ λύπην. β. Παρέδοσαν τοῖς Θηβαίοις τοὺς νεκροὺς ὑποσπόνδους. γ. Ἐμοὶ ὁ μὲν γὰρ πατὴρ κατέλιπεν (=κληροδότησε) οὐδέν. δ. Ἀπέλυσεν ὁ Διονύσιος τῆς τιμωρίας τὸν ἐγκαλούμενον (=τον κατηγορούμενο) καὶ παρεκάλεσε τοὺς ἄνδρας τρίτον ἑαυτὸν εἰς τὴν φιλίαν προσλαβέσθαι. ε. Οἱ Κορίνθιοι ἐδέοντο (=παρακαλούσαν) τῶν Βοιωτῶν ξυμμάχους γενέσθαι σφῶν τε καὶ Ἀργείων καὶ τἆλλα κοινῇ (=από κοινού) πράσσειν. άμεσα έμμεσα 9. Να μεταφέρετε τις λέξεις που δίνονται μέσα στην παρένθεση στην πτώση που ζητείται και να δηλώσετε αν αυτές είναι τα άμεσα ή τα έμμεσα αντικείμενα των ρημάτων από τα οποία εξαρτώνται: Απάντηση: α. Μιλτιάδης ὤφειλει τῷ δημοσίῳ (έμμεσο) χρήματα (άμεσο). β. Ἔπειτα δὲ ἀναμνήσω ὑμᾶς (άμεσο) καὶ τοὺς κινδύνους (έμμεσο) τῶν ἡμετέρων προγόνων. γ. Ἡμεῖς μετεσχήκαμεν (=έχουμε συμμετάσχει) ὑμῖν (έμμεσο) σεμνοτάτων ἱερῶν (άμεσο), θυ σιῶν (άμεσο), καλλίστων ἑορτῶν (άμεσο). 10. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις με τα αντικείμενα που λείπουν στην πτώση που ζητείται. Στη συνέχεια να μεταφέρετε τα αντικείμενα στα αντίστοιχα τετραγωνίδια και θα δείτε να σχηματίζεται στην έγχρωμη στήλη το όνομα του ιερού νησιού του θεού Απόλ λωνα στην αιτιατική πτώση: Απάντηση: α. Αἵ τε γυναῖκες ἐν τῇ μάχῃ συνελάβοντο (=βοήθησαν) τῷ δήμῳ βάλλουσαι ἀπὸ τῶν οἰκιῶν τῷ κεράμῳ. β-γ. Σωκράτης ὠφέλει μὲν τοὺς μαθητάς, ἐλυσιτέλει (ὦφελούσε) δὲ τοῖς φίλοις. δ. Εἰσί τινες οἵ καὶ ἀγάλλονται ἐπὶ τῷ καταφρονεῖν τῶν ἀρχόντων. ε. Ἡ πατρὶς οὐκ ἐπιλανθάνεται (=ξεχνά) τῶν ἀγαθῶν. ΕΝΟΤΗΤΑ 9 Η Καλλιπάτειρα (Παυσανίας, Ἑλλάδος Περιήγησις 5.6.7-8 [διασκευή]) Α. Κείμενο-μεταφραση Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: φέρω τὸ φέρετρον: η κάσα που τοποθετούνται οι νεκροί ὁ φορεὐς: αυτός που φέρει κάτι τὸ φορεῖον: φορητό κρεβάτι που χρησιμοποιείται για τη μεταφορά αρρώστων ὁ φόρος: η εισφορά προς το κράτος ὁ φόρτος: το φορτίο φερέγγυος: αυτός που φέρει εγγυήσεις, ο έμπιστος φορολογῶ: επιβάλλω φόρο ἐπιφέρω: φέρω ως αποτέλεσμα περιφέρω: φέρω κάτι γύρω γύρω ἀναφέρω: αναγγέλλω κατωφερής: κατηφορικός πολύφερνος: που έχει μεγάλη προίκα ὁ ἀμφορέας: πήλινο αγγείο ἡ διαφορά: η ανομοιότητα ἡ ἐκφορά: η μεταφορά νεκρού ὁ ἀγγελειοφόρος: αυτός που μεταφέρει αγγελία ἡ λεωφόρος: δρόμος ταχείας κυκλοφορίας δορυφόρος: ουράνιο σώμα που περιφέρεται γύρω από πλανήτη καρποφόρος: αυτός που φέρει καρπό θεοφόρος: αυτός που φέρει το θεό ή εμπνέεται από αυτόν ψηφοφόρος: ο πολίτης που έχει δικαίωμα να ψηφίσει παράφορος: ο παράλογος μισθοφορικός: ο σχετικός με το μισθοφόρο φερέφωνο: ο άνθρωπος που εκφράζει άκριτα τις απόψεις των άλλων φέρελπις: ο ελπιδοφόρος φοροδιαφυγή: η αποφυγή των φόρων με παράνομο τρόπο φοροτεχνικός: ο ειδικός σε φορολογικά θέματα, ο λογιστής φοροφυγάς: αυτός που έντεχνα αποφεύγει τους φόρους διαφορετικός: ο ανόμοιος ασθενοφόρο: ειδικά διαμορφωμένο όχημα που μεταφέρει ασθενείς βαθμοφόρος: αυτός που κατέχει αξίωμα ελπιδοφόρος: ο φέρελπις λαχειοφόρος: ο σχετικός με το λαχείο ανυπόφορος: ο αφόρητος οπλοφορία: η κατοχή όπλου 1. Να αναλύσετε τις παρακάτω λέξεις της α.ε. στα συνθετικά τους μέρη και να γράψετε τι μέρος του λόγου είναι το α΄ συνθετικό τους: Απάντηση: φερέγγυος: φέρω + ἐγγὐς (ρήμα) φορολογῶ: φόρος + λέγω (ουσιατικό) δορυφόρος: δόρυ + φέρω (ουσιαστικό) καρποφόρος: φέρω + καρπός (ρήμα) θεοφόρος: θεός + φέρω (ουσιαστικό) ψηφοφόρος: ψήφος + φέρω (ουσιαστικό) περιφέρω: περί + φέρω (πρόθεση) ἀναφέρω: ἀνά + φέρω (πρόθεση) 2. Χρησιμοποιώντας ως α΄ συνθετικό τα παρακάτω ονόματα και ως β΄ συνθετικό το ρ. φέρω να σχηματίσετε επίθετα της ν.ε.: Απάντηση: αίμα: αιμοφόρος νίκη: νικηφόρος ιστίο: ιστιοφόρος οπώρα: οπωροφόρος θάνατος: θανατηφόρος τροχός: τροχοφόρος μάρσιπος: μαρσιποφόρος: κέρδος: κερδοφόρος 3. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω φράσεις με τις κατάλληλες λέξεις από το Λεξιλογικό Πίνακα: Απάντηση: α. Δεν έχει δική του γνώμη, είναι φερέφωνο του αφετνικού του. β. Οι φοροφυγάδες πλήττουν την οικονομία της χώρας. γ. Η ζέστη στο κέντρο της πόλης είναι ανυπόφορη. Έφτασε τους 40 θαθμούς! δ. Ο σύλλογος μας οργάνωσε λαχειοφόρο αγορά για τη συγκέντρωση χρημάτων. ΕΝΟΤΗΤΑ 13 Γ. Γραμματική: Υποτακτική μ.φ. βαρύτονων ρημάτων θεωριά δες βιβλιο
ασκησεις βιβλιου Απάντηση:
* είναι αδύνατον μαθητής β΄ γυμνασίου να γνωρίζει αυτόν τον τύπο. 2. Να μεταφέρετε τους παρακάτω ρηματικούς τύπους οριστικής στην υποτακτική του ίδιου χρόνου διατηρώντας το πρόσωπο και τον αριθμό. Απάντηση:
3. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω φράσεις με τον σωστό τύπο υποτακτικής του ρήμα τος που δίνεται στην παρένθεση: Απάντηση: α. Δέομαι οὖν ὑμῶν καταψηφίσασθαι (=να καταδικάσετε με την ψήοφ σας) Λεωχάρους, ἵν' ἅ ἡμῖν οἱ πρόγονοι κατέλιπον (=κληροδότησαν) ἡμεῖς κομισώμεθα (κομίζομαι, αόρ.) καὶ μὴ μόνον τὰ ὀνόματα αὐτῶν ἔχωμεν, ἀλλὰ καὶ τὰ χρήματα. β. Ἐκεῖ μὲν γὰρ γέγραπται τὰ τείχη καθαιρεῖν (=να γκρεμίσουμε)), ἐν δὲ τοῖσδε ἔξεστιν (=είναι δυνατόν) οἰκοδομεῖν ναῦς ἐκεῖ μὲν δώδεκα κεκτῆσθαι, νῦν δ' ὁπόσας ἄν ὑμεῖς βούλησθε (βούλομαι, ενεστ.) γ. Ὅστις ἄν οὖν ὑμῶν βούληται (βούλομαι, ενεστ.) ἤ οἰκονομικὸς ἤ δημηγορικὸς ἤ στρατηγικὸς γενέσθαι ἤ ὅμοιος Ἀχιλλεῖ ἤ Αἴαντι ἤ Νέστορι ἤ Ὀδυσσεῖ, ἐμὲ θεραπευέτω (=ας με ακολουθήσει). δ. Ἤν δ' ἐλευθεροῦντες φαίνησθε (φαίνομαι, ενεστ.), τὸ κράτος τοῦ πολέμου βεβαιότερον ἔξετε. 4. Να αντιστοιχίσετε τους ρηματικούς τύπους της στήλης Α΄ με τη γραμματική αναγνώριση που τους αντιστοιχεί στη στήλη Β΄: Απάντηση: α-2, β-1, γ-3, δ-5, ε-4, στ-6 γεγραμμένοι ἦτε → β΄ πληθ. υποτ. παρακ. ἀντιταξώμεθα → α΄ πληθ. υποτ. αορ. ὑποδέξωνται → γ΄ πληθ. υποτ. αορ. ἅψηται → γ΄ εν. υποτ. αορ. βεβουλευμένον ᾖ - γ΄ εν. υποτ. παρακ. πιστεύῃ → β΄ εν. υποτ. ενεστ. | ὦ | σώφρονες | ὦ | σώφρονα | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
